Θεραπεία σε προσφυγές πολιτών κατά Τουρκίας μπορεί να δώσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), αφού πρώτα εξαντληθούν τα εσωτερικά ένδικα μέσα της Τουρκίας, ανέφεραν στο ΚΥΠΕ, οι νομικοί Αχιλλέας Δημητριάδης και Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, σε σχέση με την πρόσφατη απόφαση Εφετείου το οποίο απέρριψε έφεση και παραμέρισε πρωτόδικη απόφαση κατά της Τουρκίας την οποία είχαν καταχωρίσει δύο πρόσφυγες από την Κερύνεια.

Κληθείς από το ΚΥΠΕ για μια ερμηνεία της απόφασης, ο κ. Δημητριάδης ανέφερε ότι είναι απόφαση του Εφετείου στο οποίο είχαν προσφύγει μετά από έφεση δύο Κερυνιώτες σε σχέση με την απόφαση που είχαν πάρει από το Πρωτόδικο Δικαστήριο, με την οποία είχαν επιδικαστεί προς όφελός τους αποζημιώσεις πέραν των 70 εκατομμυρίων ευρώ για την απώλεια χρήσης της περιουσίας τους.

Πρόσθεσε ότι η έφεση αυτή ζητούσε επιπρόσθετα διατάγματα ή δηλωτικές αποφάσεις, όπως λέγονται, που να διατάζουν την Τουρκία να τους δώσει κατοχή ή να λέει ότι η επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας της Τουρκίας που βρίσκεται στα κατεχόμενα είναι παράνομη.

«Το εφετείο εξέτασε αυτά τα θέματα και αποφάσισε ότι δεν έχει το κυπριακό δικαστήριο δικαιοδοσία να ακούει υποθέσεις εναντίον της Τουρκίας, διότι υπάρχει προνόμιο ετεροδικίας, υπάρχει κρατική ασυλία (state immunity)», είπε ο κ. Δημητριάδης.

Πρόσθεσε ότι το Εφετείο αναφέρει ότι εφόσον δεν μπορεί να ακούσει αυτήν την υπόθεση, όχι μόνο απορρίπτει την έφεση, αλλά και την πρωτόδικη απόφαση για τις αποζημιώσεις.

Στο σκεπτικό του το Δικαστήριο, συνέχισε, εξηγεί ότι το «κατάλληλο φόρουμ για τέτοιες υποθέσεις ήταν και είναι τηρουμένων της νομολογίας, τα αρμόδια διεθνή δικαστήρια».

Σημειώνει ότι το Εφετείο λέει ότι για αυτού του είδους τις προσφυγές όπως για αποζημιώσεις και ανάκτηση κατοχής, τα διεθνή δικαστήρια έχουν δικαιοδοσία, και ότι σε αυτήν την περίπτωση «υπονοούν το ΕΔΔΑ, όπου η Τουρκία, η χώρα η οποία ελέγχει τα κατεχόμενα, είναι υπόλογη».

Για να πάρει όμως κάποιος την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, πρόσθεσε, πρέπει να εξαντλήσει τα τουρκικά εσωτερικά ένδικα μέσα «και αυτά έχουν καθοριστεί στην υπόθεση Δημόπουλος ότι περιλαμβάνουν τη -λεγόμενη- επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας της Τουρκίας, που βρίσκεται στην κατεχόμενη Λευκωσία». Άρα, συνέχισε, πρέπει πρώτα κάποιος να πάει στην επιτροπή, να εξαντλήσει τα ένδικα μέσα στα κατεχόμενα, τα οποία, όπως υπενθύμισε, «είναι μέρος της υποτελούς τοπικής διοίκησης», και μετά να πάει στο ΕΔΔΑ.

Σύμφωνα με τον κ. Δημητριάδη, «το δίλημμα» των Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών περιουσιών στα κατεχόμενα «είναι, θα περιμένουμε τη λύση την πολιτική του Κυπριακού ή θα διεκδικήσουμε δικαιώματα μας;»  Αν αποφασίσουν ότι θέλουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, πρόσθεσε, «σίγουρα τα κυπριακά δικαστήρια με την απόφαση αυτή δεν μπορούν να τους δώσουν θεραπεία και κατά το Εφετείο».

Υπενθύμισε ότι η -λεγόμενη- επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας της Τουρκίας, έχει κηρυχθεί από το ΕΔΔΑ, «ως συμβατή με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά θα εξεταστεί η αποτελεσματικότητα της σε κάθε υπόθεση ξεχωριστά». Για να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα, πρόσθεσε, « πρέπει κάποιος να προσφύγει και ακολούθως, εάν δεν είναι αποτελεσματική, να πάει στο ΕΔΔΑ και να ξεσκεπάσει αυτό το πράγμα».

Το  πρωτόδικο δικαστήριο «δεν εξέτασε ως όφειλε το θέμα της κρατικής ασυλίας»

Από την πλευρά του ο νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης ερωτηθείς από το ΚΥΠΕ για την πρωτόδικη απόφαση λαμβάνοντας υπόψη ότι το Εφετείο είπε ότι δεν μπορεί να ακούσει την απόφαση, σημείωσε ότι «το πρωτόδικο δικαστήριο έκανε λάθος» διότι, «δεν εξέτασε από μόνο του ως όφειλε το θέμα της κρατικής ασυλίας, την οποίαν απολαμβάνει η Τουρκία».

«Θα ήταν διαφορετικό αν είχε π.χ. καταλήξει με μία αιτιολογημένη απόφαση ότι δεν εφαρμόζεται για κάποιο λόγο η αρχή της κρατικής ασυλίας», είπε.

Από την άποψη αυτή, συνέχισε, «αποκαταστάθηκε η τάξη εφετειακά με έναν περίεργο τρόπο, διότι έφεση έκανε ο επιτυχών διάδικος επειδή δεν του είχαν δοθεί όλες οι θεραπείες που ζήτησε», σημειώνοντας ότι το Εφετείο παραμέρισε ακόμη και τις θεραπείες που είχε κερδίσει ο διάδικος πρωτοδίκως.

Ερωτηθείς αν υπήρχε περίπτωση να λάμβαναν τα χρήματα από την Τουρκία μετά την πρωτόδικη απόφαση, ο κ. Αιμιλιανίδης είπε, «καμία». Αναφερόμενος σε θέσεις που εκφράστηκαν για ζήτημα εκτέλεσης της απόφασης αυτής σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είπε ότι δεν είναι η ίδια περίπτωση με την γνωστή υπόθεση Αποστολίδη κατά ‘Οραμς. «Στην περίπτωση εκείνη, ο κ. Αποστολίδης είχε στραφεί κατά ιδιωτών που κατείχαν, σφετερίζονταν την περιουσία του στα κατεχόμενα, και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκεί είχε κρίνει ότι βεβαίως το επαρχιακό δικαστήριο Κερύνειας έχει δικαιοδοσία να εκδώσει απόφαση κατά σφετεριστών Ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα, είτε φυσικών προσώπων είτε νομικών προσώπων και να τύχει αυτή η απόφαση εκτέλεσης και αναγνώρισης στα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε. «Εδώ όμως δεν είχαμε ζήτημα φυσικού ή νομικού προσώπου που σφετερίζεται ελληνοκυπριακή περιουσία. Εδώ είχαμε ένα ξένο κράτος, την Τουρκία, που είναι η κατοχική δύναμη. Για παρόμοια ζητήματα, δικαιοδοσία κατά κανόνα έχουν όπου είναι αρμόδια τα διεθνή δικαστήρια», πρόσθεσε.

Η παρούσα κατάσταση πραγμάτων νομολογιακά, όπως ισχύει σήμερα, ανέφερε ο κ. Αιμιλιανίδης, έχει αποκρυσταλλωθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτό έχει ενσωματωθεί και στον κανονισμό ‘Βρυξέλλες 1’ που ισχύει στην ΕΕ, «και συνεπώς δεν θα αναγνωριζόταν ούτε θα εκτελείτο απόφαση κατά της Τουρκίας για κυριαρχική της πράξη δηλαδή, για παράνομη κατοχή εν προκειμένω, που μπορεί να είναι παράνομη η κατοχή, αλλά δεν παύει να είναι πράξη κρατική (actus imperius)».

Ο κ. Αιμιλιανίδης ανέφερε ότι υπάρχει μεγάλη συζήτηση στο διεθνές επίπεδο «και έχει ασκηθεί επανειλημμένα και κριτική από πολλούς συναδέλφους διεθνολόγους στην υφιστάμενη στάση του διεθνούς δικαίου σε σχέση με το θέμα της κρατικής ασυλίας και κατά πόσον πρέπει να υπάρχουν περισσότερες περιπτώσεις στις οποίες τα κράτη να είναι υπόλογα στα δικαστήρια άλλων κρατών για θέματα παράβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων», είπε.

Σημείωσε ακόμη ότι, αυτή η απόφαση «δεν μεταβάλλει κάτι σε σχέση με όσα μας ήταν γνωστά μέχρι σήμερα». Δηλαδή, συνέχισε, δεν επηρεάζει το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας ή ιδιωτών να στραφούν είτε αστικά, είτε ποινικά κατά σφετεριστών, φυσικών ή νομικών προσώπων, της περιουσίας τους στα κυπριακά δικαστήρια.

Ερωτηθείς σχετικά με άμεση προσφυγή πολιτών κατά Τουρκίας στο ΕΔΔΑ, ο κ. Αιμιλιανίδης σημείωσε ότι «είναι γνωστό» ότι το ΕΔΔΑ, μετά την υπόθεση Δημόπουλος πριν 15 χρόνια αποφάσισε ότι εφόσον εξετάζει ατομικές προσφυγές κατά της Τουρκίας για απόφαση που έχει να κάνει με την καταπάτηση των δικαιωμάτων περιουσίας των Ελληνοκυπρίων θα πρέπει να δώσει στην Τουρκία το δικαίωμα να κάνει εσωτερικά ένδικα μέσα όπως δίνει σε οποιοδήποτε άλλο κράτος, με την έννοια ότι το ΕΔΔΑ είναι δικαστήριο συμπληρωματικής δικαιοδοσίας, επικουρικής. «Πρώτα εξαντλεί κάποιος τα εσωτερικά ένδικα μέσα και μετά πηγαίνει σε αυτό. Εδώ τα εσωτερικά ένδικα μέσα είναι της Τουρκίας, οπότε θεώρησε ότι έπρεπε να την αφήσει να κάνει την λεγόμενη επιτροπή αποζημιώσεων ως εσωτερικό ένδικο μέσο», σημείωσε.

«Προφανώς υπάρχουν πάρα πολλές διαφωνίες με αυτήν την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου της Δημόπουλος και εγώ είχα διαφωνήσει, όπως και πολλοί άλλοι, αλλά είναι η απόφαση του ΕΔΔΑ, που ισχύει εδώ και 15 χρόνια», πρόσθεσε.

Όσον αφορά σε άλλα διεθνή φόρουμ, είπε ότι δεν είναι ζήτημα ατομικό των πολιτών να στραφούν κατά της Τουρκίας αλλά ζήτημα που μπορεί να εξετάσει η Κυπριακή Δημοκρατία.