Μετά από 25 χρόνια σιωπής, η ΕΕ όρθωσε επιτέλους ανάστημα απέναντι στην Τουρκία, εγείροντας για πρώτη φορά θέμα σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης του Κούρδου ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν στη φυλακή του Ιμραλί.

Με μία γενναία κίνηση ο Κύπριος Ευρωβουλευτής, Λουκάς Φουρλάς, βγήκε μπροστά αιφνιδιάζοντας όλους εκείνους που τόσα χρόνια επέλεγαν να κλείνουν τα μάτια μπροστά στο έγκλημα τουρκικού καθεστώτος το οποίο έχει μετατρέψει τη νησιωτική αυτή φυλακή σε έναν ζωντανό τάφο απομόνωσης, όχι μόνο για τον Οτσαλάν αλλά και για τους τρεις συγκρατουμένους του.

Για πάνω από τέσσερα χρόνια η τύχη του Κούρδου ηγέτη και των άλλων τριών ισοβιτών παραμένει άγνωστη, αφού η Άγκυρα τους έχει υποβάλλει σε καθεστώς απόλυτης απομόνωσης μη επιτρέποντάς τους καμία επικοινωνία, ούτε καν τηλεφωνική, με τους δικηγόρους ή τις οικογένειές τους.

Πριν ένα μήνα περίπου και εγκαινιάζοντας τη νέα κοινοβουλευτική περίοδο, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ-ΕΛΚ, προχώρησε σε μία εξαιρετικά σημαντική κίνηση για το κουρδικό κίνημα, αλλά και για τους προασπιστές των αξιών της δημοκρατίας, καταθέτοντας γραπτή ερώτηση για το θέμα απευθύνοντάς την προς την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν), ζητώντας απαντήσεις.

Η CPT της απόλυτης σιωπής

Δυστυχώς δεν φαίνεται να διακατέχεται από την ίδια αποφασιστικότητα η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT), η οποία παραμένει αμέτοχη απέναντι στις παραβιάσεις της Τουρκίας σε σχέση με τη φυλακή του Ιμραλί, αφού εξακολουθεί – ελλείψει συγκατάθεσης της Άγκυρας – να παραμένει στο σκοτάδι η τελευταία της έκθεση από την επίσκεψη που διενήργησε στο νησιωτικό σωφρονιστικό ίδρυμα το 2022.

Σε δηλώσεις του στο AlphaNews.Live ο εκπρόσωπος τύπου του Συμβουλίου της Ευρώπης, Jaime Rodriguez, εξήγησε ότι η Σύμβαση της CPT με τα κράτη-μέλη βασίζεται στους δίδυμους πυλώνες της συνεργασίας και της εμπιστευτικότητας. Η Σύμβαση αυτή «επιτρέπει στη CPT να δημοσιεύει έκθεσή της, μόνο με την εξουσιοδότηση του κράτους-μέλους». Κατ’ εξαίρεση, ωστόσο, «όταν η CPT παρατηρεί επίμονη έλλειψη συνεργασίας από ένα κράτος, η μέγιστη δυνατή προσφυγή της για να προσπαθήσει να βελτιώσει την κατάσταση, είναι να ανοίξει τη διαδικασία σύμφωνα με το άρθρο 10(2) της Σύμβασης και εάν εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη συνεργασίας για ένα συγκεκριμένο θέμα, μπορεί να καταφύγει και σε δημόσια δήλωση».

Σύμφωνα με το αρ. 10(2) «εάν το Μέρος δεν συνεργαστεί ή αρνηθεί να βελτιώσει την κατάσταση υπό το φως των συστάσεων της Επιτροπής, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει, αφού το Μέρος έχει την ευκαιρία να γνωστοποιήσει τις απόψεις του, με πλειοψηφία των δύο τρίτων των μελών της, να προβεί σε δημόσια δήλωση για το θέμα».

Η CPT τα τελευταία 34 χρόνια έχει προχωρήσει στην επίκληση του αρ. 10(2) κάνοντας δημόσιες δηλώσεις, μόνο 11 φορές, με τις πρώτες δύο (1992 και 1996) να αφορούν την Τουρκία και την επιμονή της να μην ανταποκρίνεται στις επιταγές της Επιτροπής η οποία κατά τις τότε επισκέψεις της στη χώρα είχε διαπιστώσει ευρεία χρήση βασανιστηρίων κατά κρατουμένων σε αστυνομικά κρατητήρια και φυλακές.

Το πιο πρόσφατο ωστόσο παράδειγμα τέτοιας αποφασιστικής παρέμβασης από πλευράς CPT, είναι αυτό του Αζερμπαϊτζάν. Όπως σημειώνει η Επιτροπή στη σχετική δημόσια δήλωσή της τον περασμένο Ιουλιο, η χώρα απέτυχε επανειλημμένα να συμμορφωθεί με τις συστάσεις της σε σχέση με καταγγελίες για κακομεταχείριση κρατουμένων, κάτι που την ανάγκασε να ενεργοποιήσει το αρ. 10(2) και μαζί με τη δημόσια δήλωσή της, να δημοσιεύσει και την έκθεση που συνέταξε το 2022 από την τελευταία της επίσκεψη εκεί.

Πάντως, παρά το γεγονός ότι η μη ανταπόκριση χωρών στις συστάσεις της CPT της δίνει το δικαίωμα ενεργοποίησης του αρ. 10(2) και παρά το γεγονός ότι η CPT έχει ασκήσει στο παρελθόν το δικαίωμά της αυτό, μέχρι στιγμής δεν έχει πράξει το ίδιο για την περίπτωση του Ιμραλί, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα των κρατουμένων του συνεχίζουν να παραβιάζονται εξόφθαλμα και κατάφωρα εδώ και πάνω από τέσσερα χρόνια.

Περιοδικές και ad hoc επισκέψεις

Σε σχέση με τις επισκέψεις της σε χώρους κράτησης και ιδρύματα, η CPT και ο εκπρόσωπος τύπου του ΣτΕ, Jaime Rodriguez, διευκρίνισε ότι υπάρχουν δύο τύποι επισκέψεων σε μια χώρα: οι περιοδικές επισκέψεις και οι επισκέψεις ad hoc.

Οι περιοδικές επισκέψεις προγραμματίζονται εκ των προτέρων και αποτελούν μέρος ενός τακτικού κύκλου επιθεωρήσεων και διεξάγονται σύμφωνα με ένα χρονοδιάγραμμα που έχει καταρτίσει η CPT με στόχο να διασφαλιστεί ότι τις περισσότερες χώρες τις επισκέπτεται κάθε 4 έως 6 χρόνια.

Οι επισκέψεις ad hoc είναι μη προγραμματισμένες επισκέψεις που πραγματοποιούνται κάθε φορά που η CPT κρίνει ότι απαιτούνται από τις περιστάσεις, είτε ως συνέχεια προηγούμενης επίσκεψης, είτε επειδή μια κατάσταση προκαλεί σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη μεταχείριση ατόμων που στερούνται την ελευθερία τους.

Και στις δύο περιπτώσεις, η CPT έχει απεριόριστη πρόσβαση σε όλους τους χώρους στέρησης της ελευθερίας και το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα εντός αυτών, με πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα έγγραφα και την ελευθερία επικοινωνίας με οποιονδήποτε μπορεί να είναι σε θέση να παράσχει πληροφορίες. Ωστόσο, όλες οι πληροφορίες συλλέγονται σε αυστηρά εμπιστευτική βάση.

Σε σχέση με το Ιμραλί η CPT το έχει επισκεφθεί 9 φορές, κάθε φορά υπό την μορφή της ad hoc επίσκεψης. Συγκεκριμένα το επισκέφθηκε το 1999, το 2001, το 2003, το 2007, το 2010, το 2013, το 2016, το 2019 και το 2022. Οι εκθέσεις του 2016 και του 2022 δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ.

Πάντως όπως εξήγησε ο κ. Rodriguez στο AlphaNews.Live, η επιτυχία της αποστολής της CPT εξαρτάται από τρία βασικά στοιχεία: τη συνεργασία, την εμπιστευτικότητα και τον διάλογο. Ο ρόλος της, «δεν είναι να καταδικάζει ένα κράτος-μέλος, αλλά να το βοηθά στη βελτίωση της προστασίας των ατόμων που είναι υπό κράτηση». Επιπλέον η Σύμβαση της CPT με τα κράτη-μέλη, «δεν της επιτρέπει να δημοσιεύει εκθέσεις χωρίς τη συγκατάθεση του κράτους όπως ορίζεται παραπάνω. Από την άλλη όμως, εάν διαπιστώσει σοβαρή έλλειψη συνεργασίας από την πλευρά ενός κράτους, ως έσχατη λύση μπορεί να κινήσει τη διαδικασία για δημόσια δήλωση», παραδέχεται ο κ. Rodriguez.

Ερωτηθείς ο εκπρόσωπος τύπου του ΣτΕ, σχετικά με την Τουρκία και το Ιμραλί, αλλά και για το γεγονός ότι δεν έχουν ληφθεί δραστικότερα μέτρα σε σχέση με το θέμα, είπε ότι γενικότερα η CPT αναλαμβάνει να βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τα κράτη-μέλη για ζητήματα που έχει θέσει στο παρελθόν σε αυτά και «σε έναν τέτοιο διάλογο βρίσκεται και για το θέμα του Ιμραλί, όσον αφορά την κατάσταση των προσώπων που κρατούνται εκεί». Αυτός όμως ο διάλογος, τόνισε, «παραμένει εμπιστευτικός».

Το 1999 ο Αμντουλάχ Οτσαλάν όντας στην ελληνική πρεσβεία στην Κένυα, βρέθηκε ως αποτέλεσμα διεθνούς συνωμοσίας, στα χέρια των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών.  Πολύ σύντομα οδηγήθηκε σε δίκη και ακόμη πιο σύντομα και χωρίς την τήρηση των στοιχειωδών διασφαλίσεων δίκαιης δίκης, που κάθε κατηγορούμενος δικαιούται, καταδικάστηκε εις θάνατον, ποινή που αργότερα με την απεμπόλησή της από το Τουρκικό κράτος, μετατράπηκε σε ισόβια. Αυτή τη στιγμή ο Κούρδος ηγέτης εξακολουθεί να βρίσκεται έγκλειστος στη φυλακή του Ιμραλί, έχοντας συμπληρώσει 25 χρόνια κάθειρξης, ενώ τα τελευταία τέσσερα και πλέον χρόνια η τύχη του παραμένει άγνωστη.

Από το 2019 μόνο… συστάσεις

Στην τελευταία δημοσιευμένη έκθεσή της για την Τουρκία, του 2019, η CPT είχε προτρέψει τις τουρκικές αρχές «να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι όλοι οι κρατούμενοι στη φυλακή Ιμραλί θα μπορούν να δέχονται επισκέψεις από τους συγγενείς και τους δικηγόρους τους, εάν το επιθυμούν».

Άλλωστε, όπως σημειωνόταν στην πιο πάνω έκθεση, «το θέμα της επαφής με τον έξω κόσμο των κρατουμένων που κρατούνται στις φυλακές Ιμραλί έχει αποτελέσει αντικείμενο μακροχρόνιου έντονου διαλόγου μεταξύ της CPT και των τουρκικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων των διαβουλεύσεων σε υπουργικό επίπεδο».

«Το Ιμραλί, ανοικτή πληγή για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό»

Σχολιάζοντας το θέμα στο AlphaNews.Live ο Βουλευτής και μέλος του ΣτΕ, Κωστής Ευσταθίου, επέκρινε τη γενικότερη στάση της Ευρώπης, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «το Ιμραλί είναι στίγμα και ανοικτή πληγή για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, την ευρωπαϊκή διανόηση και το ευρωπαϊκό σύστημα αξιών».

Είναι, πρόσθεσε, μία φυλακή απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο σε ένα νησί ανοικτά της Κωνσταντινούπολης στην οποία ζει απομονωμένος ο ηγέτης του τουρκοκρατούμενου Κουρδιστάν Αμπντουλάχ Οτσαλάν εδώ και δεκαετίες και η μόνη του επαφή είναι με τους δεσμοφύλακές του.

«Το τελευταίο διάστημα και εννοώ τα τελευταία χρόνια όχι μόνον δεν έχει επιτραπεί σε οποιονδήποτε να τον επισκεφθεί, αλλά είναι άγνωστο εάν αυτός ο άνθρωπος εξακολουθεί να ζει και εάν ζει σε ποια κατάσταση ευρίσκεται»

Δεν υπάρχει αμφιβολία, είπε ο κ. Ευσταθίου, ότι «ο Οτσαλάν είναι θύμα μίας απάνθρωπης ταπεινωτικής, εξευτελιστικής μεταχείρισης και εάν πράγματι ζει ο άνθρωπος αυτός, τότε θα πρόκειται περί θαύματος». 

«Δεν έχει συνομιλήσει με κανένα τα τελευταία είκοσι χρόνια.  Δεν γνωρίζει κανένας την κατάσταση της υγείας του, ψυχικής, πνευματικής και σωματικής.  Προφανώς οι Τουρκικές Αρχές ήθελαν και πέτυχαν την εξόντωσή του ψυχική, πνευματική και σωματική» 

Ωστόσο, όπως είπε ο Βουλευτής, «το χειρότερο είναι ότι αυτή η συμπεριφορά δεν φαίνεται να ενοχλεί τους Ευρωπαίους, ή εάν τους ενοχλεί δεν έχουν είτε τη θέληση, είτε τη διάθεση να ορθώσουν ανάστημα ή να υψώσουν φωνή σε αυτήν την αδικία». 

«Ασχολούμαι προσωπικά με το ζήτημα της εφαρμογής των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τα τελευταία τουλάχιστον πέντε χρόνια ως Εισηγητής.  Με θλίψη και αγανάκτηση διαπιστώνω ότι ενώ, πολύ ορθά, επιδεικνύεται ευαισθησία στο ζήτημα της προστασίας των φυλακισμένων και κρατουμένων στις χώρες της Ευρώπης και δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ανάγκη τερματισμού της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης και βασανιστηρίων εκεί όπου παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα (τα οποία είναι δυστυχώς πολλά) υπάρχει απόλυτη σιωπή για το θέμα του Οτσαλάν.  Ως εάν να μην υπάρχει» 

Ο κ. Ευσταθίου σημείωσε κλείνοντας, ότι «στην περίπτωση του Ιμραλί κρίνεται η ίδια η Ευρώπη και όλα όσα αυτή θέλουμε να εκπροσωπήσει, δηλαδή ανθρωπισμό, δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα».