Νερό στο μύλο της συζήτησης για αλλαγή της μορφής λύσης βάζει η έκθεση του Γενικού Γραμματέα για τις Καλές Υπηρεσίες.

Προ δεκαετίας οι εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα δεν ήταν παρά μια εξαμηνιαία περιληπτική ανασκόπηση της πορείας των διαπραγματεύσεων – που βρίσκονταν τότε σε πλήρη εξέλιξη. Με σαφή προσανατολισμό και στόχευση σε λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας – όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Γενάρης του 2016 και ο Μπαν Κιν Μουν διαπιστώνει πρόοδο.

Έγγραφο 1 (2016/15 – Σελίδα 1 – Παράγραφος 2)
«Οι διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συνολικής διευθέτησης συνεχίστηκαν και συνεχίζονται στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας καθώς και της κοινής δήλωσης των δύο πλευρών στις 11 Φεβρουαρίου 2014».

Αναφορές οι οποίες τότε δεν έκαναν ιδιαίτερη αίσθηση, όπως και τα πολλά σημεία επίκλησης της ομοσπονδιακής λύσης. Στην έκθεση του Ιουλίου του 2016 ο Γενικός Γραμματέας αναφέρεται -ανάμεσα σε άλλα- στη συμφωνία για την τεχνική επιτροπή προετοιμασίας του ομοσπονδιακού Συντάγματος και διαπιστώνει πρόοδο στο διαμοιρασμό των εξουσιών.

Έγγραφο 2 (2016/599 – Σελίδα 2 – Σημείο 9)
«Επιτεύχθηκαν πρόσθετες συγκλίσεις στη λίστα των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων και περαιτέρω διευκρινίσεις σε θέματα που σχετίζονται με τις εξουσίες σύναψης συνθηκών και συνεργασίας ανάμεσα στη μελλοντική ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τις συνιστώσες πολιτείες.»

Στις εκθέσεις του Αντόνιο Γκουτέρες μετά το Κραν Μοντανά υπήρχαν επίσης σαφείς αναφορές στον επιδιωκόμενο στόχο της ομοσπονδιακής λύσης.

Έγγραφο 3 (2018/25 – Σελίδα 9 – Παράγραφος1)
«Υπενθυμίζω τον Τουρκοκύπριο και τον Ελληνοκύπριο ηγέτη ότι είχαν προηγουμένως συμφωνήσει ότι οι φυσικοί πόροι σε μια ενωμένη Κύπρο θα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της μελλοντικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης».

Η εικόνα άρχισε να αλλάζει μετά την άτυπη πενταμερή του Απριλίου του 2021 στη Γενεύη. Ο Τατάρ έβαλε τότε στο τραπέζι την πρόταση των έξι σημείων για αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας μέσω ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό φαίνεται πως ήταν το σημείο καμπής.

Στην έκθεση του Ιουλίου του 2021, ο Γενικός Γραμματέας εστίασε στα γεγονότα της πενταμερούς και συμπεριέλαβε στο έγγραφο σημειώματα που υπογράφουν οι δύο ηγέτες με τις θέσεις του. Ο μεν Τατάρ αναλύει την πρόταση για δύο κράτη και ο Αναστασιάδης αναπτύσσει επιχειρηματολογία υπέρ της λύσης βάσει του συμφωνημένου πλαισίου.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες τοποθετείται εμμέσως πλην σαφώς… δηλώνοντας το αυτονόητο!

Έγγραφο 4 (2021/634 – Σελίδα 9 – Παράγραφος1)
«Είναι σαφές ότι ως Γενικός Γραμματέας καθοδηγούμαι στις διαπραγματεύσεις για την Κύπρο από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που καθορίζουν τις παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών».

Η ελληνοκυπριακή πλευρά «κρατιέται» από την εν λόγω αναφορά η οποία συμπεριλαμβάνεται σε όλες τις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα μέχρι τον περασμένο Ιούλιο. Όπως -κατά πληροφορίες- υπάρχει και στην έκθεση που παραδόθηκε την Παρασκευή στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό που άλλαξε είναι το γεγονός ότι σταδιακά μειώθηκαν και πλέον εξαφανίστηκαν οι αναφορές σε Ομοσπονδία.

Η τουρκική πλευρά ερμηνεύει αυτή τη στάση ως ένδειξη ότι ο ΟΗΕ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αλλαγής της μορφής λύσης. Από την έκθεση που θα συζητηθεί την ερχόμενη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, η Άγκυρα κρατά και ερμηνεύει όπως την βολεύει τις αναφορές ότι: «Δεν υπάρχει κοινό έδαφος», «απαιτείται κριτική μάτια» και «στόχος είναι μια αμοιβαία αποδεκτή λύση».

Δείτε το ρεπορτάζ του Χριστόφορου Χριστοφή