Πρώην Υπουργοί, ο νυν και ο τέως διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς, ακαδημαϊκοί, νομικοί και εμπειρογνώμονες, αλλά και ο πρώην ηγέτης της Τ/κ πλευράς Μεχμέτ Αλί Ταλάτ πήραν το πρωί του Σαββάτου τη σκυτάλη, κατά τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου του ΑΚΕΛ, στη Λευκωσία, με τίτλο «Κυπριακό: Ώρα Μηδέν», παραθέτοντας τις εκτιμήσεις τους για πτυχές του Κυπριακού, την τρέχουσα συγκυρία, αλλά και τα βήματα για το «τελευταίο μίλι» ενόψει και της τριμερούς συνάντησης που έχει συγκαλέσει ο ΓΓ του ΟΗΕ για τις 15 Οκτωβρίου στη Νέα Υόρκη.

Το συνέδριο άνοιξε την Παρασκευή με χαιρετισμό του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, ενώ ακολούθησε ομιλία από τον ΓΓ του ΑΚΕΛ, Στέφανο Στεφάνου.

Σε παρέμβασή του κατά την πρώτη θεματική ενότητα, για το «Κυπριακό στον κόσμο και στην εποχή μας» ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης είπε ότι το πρώτο μέλημα είναι “να βρούμε τους τρόπους να προχωρήσουμε στην αναζήτηση συμφωνημένης αμοιβαία αποδεκτής λύσης του Κυπριακού”.

Αναφερόμενος σε κάποιες σκέψεις για το ποιες θα είναι οι θέσεις μας από σήμερα μέχρι την τριμερή συνάντηση, ο κ. Κασουλίδης είπε ότι «πρέπει να μην πέσουμε στην παγίδα που στήνεται από την Άγκυρα για να μην πάμε εμείς στις συνομιλίες».

Πρόσθεσε ότι δεύτερος στόχος της Τουρκίας είναι να αποδειχθεί ότι μέσα από αυτές τις προσπάθειες είναι πως δεν μπορεί να υπάρξει κοινό έδαφος. Είπε ακόμη ότι “η θέση μας δημοσίως πρέπει να είναι ότι η κάθε πλευρά πρέπει να προσέλθει στις συνομιλίες χωρίς όρους και προϋποθέσεις”.

Αναφορικά με το πως θα μπορούσε να ξεκινήσει τη συζήτηση η ε/κ πλευρά στην τριμερή συνάντηση, ο κ. Κασουλίδης είπε ότι “θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε στο δείπνο την συζήτηση από τα 6 σημεία Γκουτέρες, λέγοντας ότι αποδεχόμαστε και τα έξι ως έχουν και είμαστε έτοιμοι να συνομιλήσουμε για την εφαρμογή τους”.

Αναφερόμενος σε βήματα στη νεκρή ζώνη κατά της στρατιωτικοποίησης, ο κ. Κασουλίδης είπε ότι χαίρεται για το ότι αποφασίστηκε να αποσυρθούν οι φράχτες που μπήκαν για αποτροπή της διόδου των μεταναστών και πρόσθεσε ότι “πρέπει να αποσύρουμε όλες οι υπόλοιπες μόνιμες παραβιάσεις εντός της νεκρής ζώνης”.

Τέλος, ο κ. Κασουλίδης είπε ότι η άλλη υπόδειξη του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι η ενίσχυση των διαπραγματεύσεων από ευρεία συμμετοχή γυναικών και νεολαίας και πρόσθεσε ότι «η τύχη αυτού του τόπου δεν μπορεί να βρίσκεται στα χέρια μόνο δύο ανθρώπων».

Παρεμβάσεις στη θεματική ενότητα έκαναν επίσης ο διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς Μενέλαος Μενελάου, ο νομικός Μάριος Ηλιάδης, η τέως Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως και εμπειρογνώμονας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, εσωτερικής ασφάλειας και ενσωμάτωσης φύλου Άννα Κουκκίδου – Προκοπίου και ο επίκουρος καθηγητής τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου Νίκος Μούδουρος, ενώ εισαγωγή στη συζήτηση έκανε ο ακαδημαϊκός και πρώην ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ.

Στο δεύτερο μέρος του Συνεδρίου έγινε συζήτηση για την πολιτική ισότητα εναντίον κυριαρχικής ισότητας.

Ο Τουμάζος Τσελεπής, Νοµικός, ∆ιεθνολόγος, τέως Μέλος της ∆ιαπραγµατευτικής Οµάδας είπε μεταξύ άλλων, ότι κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, η Τουρκία, για να αποδεχτεί κατάργηση εγγυήσεων έθετε ως απαρέγκλιτο όρο να συμφωνηθεί ταυτόχρονα και η πολιτική ισότητα, κορωνίδα της οποίας, όπως σημείωσε, είναι η εκ περιτροπής προεδρία με διασταυρούμενη ψήφο. Σημείωσε ότι η πολιτική ισότητα «δαιμονοποιήθηκε» ως πολιτική ανισότητα που θα οδηγούσε σε κατάρρευση της ομοσπονδίας και αναφέρθηκε σε παραδείγματα πολιτικής ισότητας σε ΗΠΑ, Ελβετία, Βέλγιο, Κένυα, Ινδονησία, αναφέροντας ότι καταρρίπτουν ισχυρισμούς ότι οι ρυθμίσεις της πολιτικής ισότητας «τάχα δεν συναντώνται αλλού». Συναντάται, είπε, σε όλα τα ομοσπονδιακά κράτη και η φιλοσοφία της είναι ότι εκτός από την ισότητα των πολιτών υπάρχουν και τα συλλογικά δικαιώματα. Ανέφερε ακόμη ότι η πολιτική ισότητα είναι η «ασπίδα και το δόρυ μας».

Στη δική του τοποθέτηση, μέσω διερμηνείας, ο πρώην ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, σημείωσε ότι η πολιτική ισότητα είναι μια αρχή μιας ομόσπονδης δομής ενώ η κυρίαρχη ισότητα ουσιαστικά είναι μια τοποθέτηση εκτός της ομοσπονδιακής αντίληψης πράγματων.

Ο κ. Ταλάτ ανέφερε ότι χάθηκαν αρκετές ευκαιρίες για επίλυση του Κυπριακού, όπως το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν, στο Κραν Μοντανά, αλλά και όταν ήταν ο ίδιος ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, σημειώνοντας ότι ο ίδιος ζήτησε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφιας να λύσουν το Κυπριακό την δεδομένη περίοδο αφού υπήρχε  στήριξη της Τουρκίας τότε, αλλά ότι ο κ. Χριστόφιας δίσταζε, όπως ισχυρίστηκε, λόγω πίεσης από συνεργάτες του.

Είπε ακόμη ότι σήμερα η Τουρκία έχει αλλάξει στάση, όμως στην τ/κ κοινότητα ακόμη πολλές δυνάμεις που θέλουν ομοσπονδιακή λύση.

Ανέφερε ακόμη ότι ο τέως Πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης «ουσιαστικά κορόιδεψε» τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, όταν του είπε ότι ήταν έτοιμος να συζητήσει για λύση δύο κρατών, και ότι «ήταν ο κ. Αναστασιάδης που έθεσε τη λύση δύο κρατών στην Τουρκία» και ότι η Άγκυρα, που δεν ήταν ενθουσιώδης υποστηρικτής της ομοσπονδίας δεν θα άφηνε αυτή την ευκαιρία να χαθεί.

Ο Άρης Κωνσταντινίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής ∆ιεθνούς ∆ικαίου και ∆ικαίου Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων του Πανεπιστηµίου Κύπρου, στην παρέμβασή του σημείωσε ότι, δεν είναι μόνο ότι το πλαίσιο της ΔΔΟ με πολιτική ισότητα είναι το συμφωνημένο πλαίσιο, αλλά είναι και νομικά δεσμευτικό και αυτό επειδή το λεκτικό των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφάλειας, είναι τέτοιο που προσδιορίζει ότι είναι υποχρεωτικό.

Ανέφερε ότι η διεθνής κοινότητα δεν δέχεται λύση δυο κρατών και ότι τα ΗΕ δεν έχουν δικαίωμα να ξεφύγουν από το πλαίσιο της ΔΔΟ έστω και αν υπάρχει ο πειρασμός να πρέπει να βρουν τις ισορροπίες. Σημείωσε ακόμη ότι δεν θα είναι εύκολη η εφαρμογή της πολιτικής ισότητας, αφού η αριθμητική ανισότητα μεταξύ των δύο κοινοτήτων θα δημιουργούσε νομικά, πρακτικά και άλλα προβλήματα. Είπε όμως ότι παρά τα προβλήματα που θα υπάρξουν, το δίλημμα είναι μεταξύ ΔΔΟ και διχοτόμησης. Άρα, πρόσθεσε,  θα πρέπει να βρούμε με ποιους τρόπους μπορούμε να το κάνουμε, και εισηγήθηκε στελέχωση αρχικά με άτομα που πραγματικά πιστεύουν στην ΔΔΟ.

Ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, δικηγόρος και Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας ανέφερε ότι είναι σωστό το ότι ο ΓΓ και ο ΟΗΕ είναι δεσμευμένοι από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, είπε όμως ότι, «το κρίσιμο ερώτημα» είναι γιατί δεν απέρριψε αμέσως ο ΟΗΕ να μπει καν στο τραπέζι των συζητήσεων το θέμα της κυριαρχικής ισότητας, το οποίο, όπως σημείωσε, είναι ένα ζήτημα που υπάρχει συνέχεια στο τραπέζι τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο ΓΓ του ΟΗΕ, συνέχισε «δεν δίστασε» να κάνει σαφείς τοποθετήσεις όσον αφορά το Ισραήλ τελευταία, και διερωτήθηκε γιατί δεν πήρε ξεκάθαρη στάση εναντίον των αξιώσεων για δύο κράτη στην Κύπρο.

Είπε ακόμη ότι το κεντρικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι σε ποιο βαθμό αναμένουμε ότι οι συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν μπορούν να γίνουν αποδεκτές από το ευρύ κοινό.

Στη δική της τοποθέτηση, η Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή,  Διπλωμάτης και πρώην Υπουργός Εξωτερικών, υπενθύμισε ότι τα ψηφίσματα των ΗΕ είναι η βάση πάνω στην οποία θα πρέπει να λυθεί το Κυπριακό και ότι καλό θα ήταν όλοι, τα πολιτικά κόμματα και οι πολίτες να διαβάσουν αυτά τα ψηφίσματα. Σημείωσε ότι το τελευταίο ψήφισμα του ΣΑ, αν το διαβάσει κάνεις, απαντά σε όλα τα ζητήματα που τίθενται σήμερα.

Για την ίδια, είπε, το θέμα της πολιτικής ισότητας δεν θα έπρεπε να ήταν μέιζον, αλλά ένα θέμα που θα είχε ήδη διευθετηθεί με προτάσεις σύμφωνες με το Πλαίσιο το ΓΓ. Συμφώνησε με τον κ. Ταλάτ ότι δεν αναμένει κάτι από τη συνάντηση στην Νέα Υόρκη, αφού, όπως είπε, είναι γνωστές οι θέσεις Τουρκίας και Τατάρ. Σημείωσε ότι η μόνη αλλαγή είναι να υπάρξει μια ριζική στάση της τουρκικής πλευράς, όμως για να γίνει αυτό χρειάζεται, είπε, να ζητήσουμε από τη διεθνή κοινότητα, την ΕΕ, τα ΗΕ, το ΣΑ, να παρέμβουν ούτως ώστε η άλλη πλευρά να έρθει πίσω στη συμφωνημένη βάση.

Είπε ακόμη, ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να είναι κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά και ότι δεν μπορεί να αποφασίζουν μόνο οι δύο ηγέτες, θα πρέπει να είναι πιο περιεκτική, και η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να έχουν θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και οι γυναίκες, και οι νέοι και να υπάρχει διαφάνεια για το τι συζητείται αλλά και ενημέρωση για το τι είναι το ομοσπονδιακό σύστημα.

Το συνέδριο του ΑΚΕΛ ολοκληρώθηκε με την τρίτη θεματική ενότητα «Πως διανύουμε το τελευταίο μίλι» με εισαγωγική ομιλία από τον τέως διαπραγματευτή της ε/κ πλευράς Ανδρέα Μαυρογιάννη και παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων, από τον δικηγόρο Αχιλλέα Δημητριάδη και τον τέως Πρόεδρο του τ/κ Εμπορικού Επιμελητηρίου.