Ένα ρήγμα στη διαχωριστική γραμμή, το οποίο συμβάλλει ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ Ε/κ και Τ/κ, χαρακτήρισε τα οδοφράγματα, ο Ελληνοκύπριος διαπραγματευτής Μενέλαος Μενελάου προσθέτοντας ότι το βλέμμα μας είναι στραμμένο στη συνολική λύση του Κυπριακού, όπου δεν θα χρειάζονται πλέον σημεία διέλευσης.

Εξάλλου ο Γιώργος Κασουλίδης, συντονιστής για τα θέματα των οδοφραγμάτων στη Δικοινοτική Επιτροπή για τα οδοφράγματα ανέφερε ότι οι διελεύσεις στα 20 χρόνια λειτουργίας των σημείων διέλευσης ανέρχονται περίπου στα 140 εκατομμύρια, με μόνο το 2022 να ξεπερνούν τα 8 εκατομμύρια.

Οι κύριοι Μενελάου και Κασουλίδης μιλούσαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε στη Λάρνακα, το βράδυ της Τετάρτης 7 Ιουνίου, η Επαρχιακή Επιτροπή Λάρνακας – Αμμοχώστου του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥΚΕΜ) με θέμα «Ανασκόπηση της λειτουργίας των σημείων διέλευσης από και προς τα κατεχόμενα, Απρίλιος 2003 – Απρίλιος 2023».

Ο Ε/κ διαπραγματευτής είπε πως «το βλέμμα μας είναι πάντα στραμμένο «στο πως δημιουργούμε τις προϋποθέσεις έτσι ώστε να φτάσουμε, μέσα από μια συνολική λύση του Κυπριακού, στο σημείο όπου δεν θα χρειάζονται πλέον σημεία διέλευσης για να υπάρχει πρόσβαση από και προς τις κατεχόμενες περιοχές, αλλά να έχουμε πλήρη εφαρμογή του δικαιώματος ελεύθερης διακίνησης σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως και εφαρμογή όλων των δικαιωμάτων και ελευθεριών».

Αναφερόμενος στα στοιχεία που διέπουν τη λειτουργία των οδοφραγμάτων ο κ. Μενελάου είπε πως «τα σημεία διέλευσης λειτουργούν με βάση το Πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και κατ’ επέκταση τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, ο οποίος έχει θεσπιστεί στη βάση του Πρωτοκόλλου 10 που αφορά την προσωρινή αναστολή εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου στις κατεχόμενες περιοχές. Ο συγκεκριμένος Κανονισμός ρυθμίζει τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια με βάση τα οποία μπορεί να γίνεται η διακίνηση προσώπων και αγαθών από τις μη ελεγχόμενες από την Δημοκρατία περιοχές, δηλαδή από τις κατεχόμενες, προς τις ελεγχόμενες από τη κυβέρνηση περιοχές της Δημοκρατία, δηλαδή τις κατεχόμενες».  

Ταυτόχρονα χαρακτήρισε τα οδοφράγματα ως «ένα ρήγμα στη διαχωριστική γραμμή, το οποίο συμβάλλει έτσι ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των Ε/κ και των Τ/κ και δίνει το πολιτικό μήνυμα το οποίο καταργεί την προπαγάνδα ότι Ε/κ και Τ/κ δεν μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά. Επίσης υπογραμμίζει το σημαντικό πολιτικό μήνυμα ότι η Κύπρος έχει ενταχθεί ολόκληρη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ότι το Κοινοτικό Κεκτημένο έχει προσωρινά αρθεί στις κατεχόμενες περιοχές, με την προοπτική μέσα από την επίτευξη συνολικής λύσης να εφαρμοστεί και να ισχύει σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Όπως είπε ο κ. Μενελάου «υπάρχουν ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζονται μέσα και από την σχετική Τεχνική Επιτροπή για τα σημεία διέλευσης που έχουν να κάνουν με την περαιτέρω βελτίωση και την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων σημείων και μπορούμε να συζητήσουμε και πιθανές νέες ιδέες εντός αυτής της Τεχνικής Επιτροπής. Ωστόσο αυτή τη στιγμή δεν είμαστε κοντά στο σημείο που μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν προοπτικές να μπορέσουμε να έχουμε κάποιες εξελίξεις σύντομα».

Από την πλευρά του ο Γιώργος Κασουλίδης ανέφερε ότι «τα οδοφράγματα έχουν ανοίξει εδώ και 20 χρόνια και συνεχώς εξελίσσονται. Για το συγκεκριμένο θέμα, όπως και για άλλα θέματα,  οι δύο  ηγέτες έχουν δημιουργήσει Δικοινοτικές Επιτροπές, για να ελέγχουν και να ρυθμίζουν αυτά τα θέματα» είπε και πρόσθεσε πως «τελικά παρατηρήσαμε ότι και τα υπάρχοντα οδοφράγματα χρειάζονται τη παρουσία μας, αφού έχουν πολλά προβλήματα διακίνησης, ανθρωπιστικά θέματα, ειδικά μάλιστα σε απομακρυσμένα οδοφράγματα όπως στον Κάτω Πύργο και τη Δερύνεια».

Προκειμένου να συζητηθούν τα προβλήματα που αναφύονται, συνέχισε «έχουμε τακτικές συναντήσεις στην Επιτροπή στις οποίες συμμετέχουν Ε/κ και Τ/κ με συντονισμό από τα Ηνωμένα Εθνη, ενώ συζητούμε και διαπραγματευόμαστε για όποιο θέμα προκύψει. Οι διελεύσεις έχουν αυξηθεί πάρα πολύ, είχαμε ένα διάλειμμα το 2021 λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ωστόσο και αυτό το θέμα κατέδειξε την ανάγκη που υπάρχει για τις διελεύσεις».

Στην παρουσίαση του ο κ. Κασουλίδης ανέφερε ότι συνολικά άνοιξαν από το 2003 μέχρι και σήμερα, 9 σημεία διέλευσης με το πρώτο να είναι στο Λήδρα Πάλας μόνο για πεζούς και διπλωματικά οχήματα, ακολούθησε τον ίδιο χρόνο ο Αγιος Δομέτιος για οχήματα και πεζούς, ο Αστρομερίτης το 2005 μόνο για οχήματα, η Οδός Λήδρας το 2008 για πεζούς, ο Κάτω Πύργος το 2010 για οχήματα, η Δερύνεια το 2019 για οχήματα και πεζούς, το Απλίκι/Λεύκα το 2019 και το Πέργαμος και τα Στροβίλια εντός των Βρετανικών Βάσεων Δεκέλειας.

Αναφερόμενος στις διελεύσεις από και προς τα κατεχόμενα είπε ότι «το 2022 είχαμε πάνω από 8 εκατομμύρια διελεύσεις, αριθμός πολύ εντυπωσιακός, ενώ φέτος ήδη οι πρώτοι μήνες έχουν δείξει ότι ο αριθμός αυτός θα ξεπεραστεί».

Ωστόσο σημείωσε «ο αυξημένος αριθμός διελεύσεων έχει δημιουργήσει συμφόρηση, αφού στη Λευκωσία υπάρχει μόνο ένα σημείο απ’ όπου διέρχονται οχήματα, δηλαδή το Λήδρα Πάλας και γι’αυτό ηγέρθηκε πολύ επιτακτικά ότι θα πρέπει να ανοιχτούν και άλλα οδοφράγματα, με τους Τ/κ να ζητούν άνοιγμα στο Καϊμακλί/Μια Μηλιά για οχήματα, ενώ εμείς είμαστε πάρα πολύ θετικοί στη συζήτηση της ιδέας αυτής. Ταυτόχρονα όμως θέλουμε η οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των δύο πλευρών και η δική μας πλευρά εδώ και χρόνια εγείρει την ανάγκη να ανοίξουν δύο τουλάχιστον οδοφράγματα ένα στο Πυρόϊ/Αθηένου και ένα στην ακριτική περιοχή του Κάτω Πύργου, προκειμένου να διευκολυνθούν οι κάτοικοι αυτών των ακριτικών περιοχών».

Δυστυχώς συνέχισε ο κ. Κασουλίδης «τα προηγούμενα χρόνια «δεν είχαμε θετική ανταπόκριση στα αιτήματα αυτά και τώρα είμαστε έτοιμοι να ξανασυζητήσουμε αυτό το θέμα, ελπίζοντας να έχουμε μια θετική κατάληξη. Ωστόσο οι Τ/κ εγείρουν πάρα πολλά προβλήματα για άνοιγμα σημείου διέλευσης στο Πυρόϊ/Αθηένου, αφού δεν θεωρούν ότι είναι κανονικό σημείο διέλευσης για τις δύο πλευρές και υπάρχουν οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις».

Σημείωσε ακόμα ότι «για οκτώ χρόνια όταν διαπραγματευόμαστε για άνοιγμα νέων οδοφραγμάτων, πραγματικά έχουμε αγωνιστεί για άνοιγμα του συγκεκριμένου οδοφράγματος, δυστυχώς όμως οι Τ/κ δεν άλλαξαν άποψη. Σ’ αυτό το νέο γύρο διαπραγματεύσεων που γίνονται, η κυβέρνηση έχει πολύ σταθερή γραμμή και επιμένουμε πως εάν θα ανοίξουν και άλλα οδοφράγματα, σίγουρα θα πρέπει να είναι και κάποια τα οποία ωφελούν και την Ε/κ Κοινότητα» είπε και σημείωσε πως «το οδόφραγμα Πυροϊου/ Αθηένου είναι σίγουρα μία από τις προτεραιότητες μας».

Στην παρουσίαση του ο Γιώργος Κασουλίδης αναφέρθηκε και στον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, που αφορά τόσο τις διελεύσεις όσο και τα αγαθά και τις υπηρεσίες που μπορούν να διακινούνται και είπε πως «οι ποσότητες προϊόντων δεν είναι πολύ μεγάλες αλλά μιλάμε μόνο για το επίσημο εμπόριο. Μέσα στα 20 χρόνια που λειτουργούν τα οδοφράγματα, εισήχθησαν περίπου στις ελεύθερες περιοχές από τουρκοκυπριακά προϊόντα αξίας 100 περίπου εκατομμυρίων ευρώ, ενώ το ποσό αυτό για ελληνοκυπριακά προϊόντα ανέρχεται στα 20 εκατομμύρια ευρώ».

Εξήγησε ακόμα ότι «οι κύριες κατηγορίες τ/κ προϊόντων που εμπορεύονται μέσω της Πράσινης Γραμμής είναι πλαστικές ύλες, φρέσκο ψάρι, ψηφιδωτά, μάρμαρα, γρανίτες, οικοδομικά υλικά, προκατασκευασμένα δοχεία, προϊόντα ξύλου/έπιπλα και στρώματα. Την ίδια ώρα τα ε/κ προϊόντα που εμπορεύονται μέσω της Πράσινης Γραμμής είναι μπογιές, κεραμικά, μηχανήματα και εξοπλισμός, σωλήνες και εξαρτήματα, αγροτικά προϊόντα, προϊόντα χάλυβα και σιδήρου και χημικές ουσίες».

Ο κ. Κασουλίδης είπε επίσης ότι από τα στατιστικά στοιχεία διαφαίνεται πως από το 2004 μέχρι το 2010 πωλήθηκαν τ/κ προϊόντα αξίας περίπου 28μιση περίπου εκ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα ε/κ προϊόντα ανέρχονται στα 5μιση περίπου εκατομμύρια ευρώ. Ακόμα από το 2018 μέχρι και το 2022 τα τ/κ προϊόντα που πωλήθηκαν φτάνουν τα 94 περίπου εκατομμύρια ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα ε/κ ανέρχονται στα 18μιση περίπου εκατομμύρια.  

Ανέφερε επίσης ότι  «το μεγάλο εμπόριο, οι πολλές συναλλαγές γίνονται από τους πολίτες, ε/κ και τ/κ, όταν επισκέπτονται την άλλη περιοχή για ψώνια, αγορές, ταξίδια και σίγουρα οι αριθμοί θα ήταν πολύ διαφορετικοί, εάν μπορούσαμε να ελέγξουμε ή να γνωρίσουμε το ύψος αυτών των εμπορικών συναλλαγών».  

Για τις διελεύσεις είπε πως «οι Κύπριοι πολίτες αλλά και οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης μπορούν να διακινούνται ελεύθερα, ακόμα και εάν εισέλθουν στα κατεχόμενα από μη ελεγχόμενο από την Κυπριακή Δημοκρατία λιμάνι ή αεροδρόμιο, κάτι που ισχύει και για άτομα που έχουν θεώρηση Schengen. Ωστόσο δεν επιτρέπεται η είσοδος στις ελεύθερες περιοχές σε άτομα από τρίτες χώρες που εισέρχονται στα κατεχόμενα».

Αναφερόμενος σε αριθμούς ο κ. Κασουλίδης είπε πως «στα 20 αυτά χρόνια είχαμε περίπου 140 εκατομμύρια διελεύσεις, αλλά μιλούμε περίπου χίλιους τ/κ που έρχονται στις ελεύθερες περιοχές για εργασία και αυτά τα στοιχεία είναι λίγο πλασματικά. Σίγουρα όμως τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα με την πτώση της τιμής της τουρκικής λίρας, πάρα πολλοί Ε/κ άρχισαν να επισκέπτονται πολύ συχνά τα κατεχόμενα με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι αριθμοί των διελεύσεων πάρα πολύ» είπε και πρόσθεσε ότι υπάρχουν και πάρα πολλοί τουρίστες που φτάνουν στις ελεύθερες περιοχές ωστόσο την παραμονή τους να την περνούν στα κατεχόμενα.

Εν κατακλείδι ο Γιώργος Κασουλίδης είπε ότι «υπάρχουν πολλές συναλλαγές, γίνονται πάρα πολλές κινήσεις, που έχουν εμπορικό όφελος κα για τις δύο Κοινότητες. Πιστεύω ότι εάν είναι κάτι που ενδιαφέρονται οι Τ/κ και η διοίκηση στα κατεχόμενα είναι τα οδοφράγματα και το άνοιγμα περισσοτέρων σημείων διέλευσης».

Από την πλευρά του ο Αντρέας Μορφίτης, Αντιπρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου του ΚΥΚΕΜ χαρακτήρισε «ξεχωριστή την εκδήλωση αφού τον περασμένο Απρίλιο συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από το άνοιγμα του πρώτου οδοφράγματος” και υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία να ειπωθούν. 

Πρόσθεσε ακόμα πως «όταν το 2003 ο Ραούφ Ντεκτάς αποφάσισε να ανοίξει το πρώτο οδόφραγμα και μας βρήκε απροετοίμαστους, είχε αποκαλύψει ότι χρόνια πριν, μια ομάδα Τούρκων πολιτικών επιστημόνων, κοινωνιολόγων, δημογράφων και στρατιωτικών αναλυτών, είχε προβλέψει ποια θα είναι η επίδραση πάνω στο εθνικό θέμα και στο πολιτικό γίγνεσθαι, από την διάνοιξη σημείων διέλευσης».