Του Όρεν Ανόλικ – Πρέσβη του Ισραήλ στην Κύπρο

Η ιστορική συμφωνία καθορισμού των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου καταδεικνύει ξεκάθαρα πως όταν οι γείτονες του Ισραήλ είναι πρόθυμοι να διαπραγματευτούν τις διαφωνίες με ειλικρινή, ρεαλιστικό και ειρηνικό τρόπο, καθίσταται εφικτό να βρεθούν λύσεις αμοιβαία επωφελείς. Για ακόμα μια φορά, μια εσφαλμένη αντίληψη που υποστηρίζει ότι το Ισραήλ και οι γείτονες χώρες εμπλέκονται σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, αποδεικνύεται λανθασμένη.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ παρήγαγε ένα δεσμευτικό και διεθνώς αναγνωρισμένο σχέδιο που τερματίζει με επίσημο τρόπο μια μακροχρόνια διαμάχη στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς καθορίζει την οριοθέτηση μιας θαλάσσιας συνοριακής γραμμής μεταξύ των δύο χωρών, η οποία ξεκινά πέντε χιλιομέτρα από τις ακτές του Ισραήλ μέχρι το άκρο της ΑΟΖ του.

Η συμφωνία λειτουργεί επίσης ως η πρώτη ντε φάκτο αναγνώριση του Κράτους του Ισραήλ από τον Λίβανο, μια χώρα που εδώ και δεκατίες διατηρεί πολιτική εχθρότητας απέναντι του. Αυτή η αμοιβαία αναγνώριση μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων κρατών αποτελεί ακόμα ένα παράδειγμα των αλλαγών που συντελούνται στη Μέση Ανατολή. Το γεγονός πως Αραβικά κράτη προέβησαν σε υποστηρικτικές δηλώσεις για την συμφωνία, και κυβερνήσεις από όλο τον κόσμο καλωσόρισαν αυτό το βήμα, αντικατοπρίζει στην πράξη αυτή τη νέα κατάσταση πραγμάτων.

Τρία βασικά ζητήματα έχουν διευθετηθεί. Τα δύο μέρη συμφωνούν ότι το σημερινό status quo της θαλάσσιας οριογραμμής πέντε χιλιομέτρων που διαχωρίζει τα ισραηλινά από τα λιβανικά χωρικά ύδατα θα διατηρηθεί. Δεύτερο, καθορίζει το μερίδιο του Ισραήλ επί των εσόδων που θα προκύψουν από την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Κάνα-Σιδών, που βρίσκεται ως επί το πλείστον στη λιβανέζικη ΑΟΖ. Τέλος, επιβεβαιώνεται η δέσμευση των ΗΠΑ για την ορθή εφαρμογή των συμφωνηθέντων και η αμερικανική υποστήριξη για την επίλυση τυχόν μελλοντικών διαφορών σχετικών με τη συμφωνία ή σε σχέση με νέα διασυνοριακά κοιτάσματα.

Η συμφωνία είναι επωφελής για την οικονομία του Λιβάνου. Η διαχείριση ζητημάτων που αφορούν διασυνοριακά κοιτάσματα φυσικού αερίου, ακόμη και αυτά μεταξύ φίλιων χώρων, όπως και στην περίπτωση των κοιτασμάτων “Αφροδίτη” και “Ισάι”, εμπεριέχει συνήθως δυσκολίες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, γίνεται σαφές πως χωρίς τη συμφωνία δεν θα ήταν εφικτή η λειτουργία πλατφόρμας γεώτρησης στο συγκεκριμένο κοίτασμα, και βεβαίως καμία πλευρά δεν είχε όφελος.

Με τη συμφωνία – και εάν διαφανεί ότι το κοίτασμα είναι εμπορικά βιώσιμο- το Κάνα-Σιδών θα αποτελέσει σε βάθος χρόνου “σανίδα σωτηρίας” στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική αστάθεια που αντιμετωπίζει ο Λίβανος. Θα προσφέρει μια σταθερή και αξιόπιστη πηγή ενέργειας για τους πολίτες της χώρας, που υποφέρουν από τις παρατεταμένες, καθημερινές διακοπές ρεύματος. Το Ισραήλ αντικρίζει θετικά αυτή την προοπτική, καθώς επιθυμεί να έχει ένα σταθερό και ευημερούντα γείτονα στα βόρεια σύνορά του. Και το πιο σημαντικό, καθίσταται σαφές πως τα έσοδα που θα προκύψουν από το Κάνα-Σιδών, δεν θα καταλήξουν στα ταμεία της

τρομοκρατικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, με δεσμευτικό όρο από τις ΗΠΑ για εφαρμογή κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης.

Για το Ισραήλ πρωταρχικό μέλημα αποτελεί η στρατηγική σταθερότητα στην περιοχή, μέσω της διαφύλαξης των αμυντικών του δυνατοτήτων και της αποτρεπτικής του ικανότητας (συμπεριλαμβανομένων και επιθέσεις στις ισραηλινές υποδομές φυσικού αερίου). Η αναγνώριση του status quo στη ζώνη των πέντε χιλιομέτρων διασφαλίζει την υφιστάμενη κατάσταση σε αυτήν την ευαίσθητη θαλάσσια περιοχή, γεγονός που βοηθά στην συνέχιση της διαφύλαξης της προστασίας των ισραηλινών παράκτιων κοινοτήτων από επιδρομές και επιθέσεις τρομοκρατικών δυνάμεων, ιδιαίτερα της Χεζμπολάχ.

Με την συμφωνία επιτυγχάνεται η εξουδετέρωση μια εστίας έντασης και παρέχεται η δυνατότητα στο ευάλωτο κράτος του Λιβάνου να αναπτύξει μια δυνητικά τεράστια πηγή εσόδων και ενεργειακής ασφάλειας, και κατ’ επέκταση το κίνητρο για να συμβάλει στην περιφερειακή σταθερότητα. Επιπλέον, η οικονομική ενίσχυση και η ενεργειακή ανεξαρτησία του Λιβάνου θα περιορίσει σημαντικά την εμπλοκή του Ιράν στη χώρα.

Στην συμφωνία δεν διακυβεύονται ούτε τα οικονομικά συμφέροντα του Ισραήλ, καθώς εγγυάται ότι εάν η αξιοποίηση του κοιτάσματος φυσικού αερίου Κανά-Σιδών αποδειχθεί βιώσιμη, το Ισραήλ θα λαμβάνει μερίδιο από τα έσοδα.

Το Ισραήλ επιζητούσε εδώ και καιρό να καταλήξει σε μια θαλάσσια συμφωνία με τον Λίβανο και ως υπεύθυνος διεθνής παράγοντας εργάστηκε σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση –μαζί με την καθοριστική και αποφασιστική ηγεσία των ΗΠΑ και με την υποστήριξη της κυβέρνησης της Γαλλίας και άλλων χωρών– και παρόλες τις προκλήσεις από την πλευρά της τρομοκρατικής οργάνωσης Χεζμπολάχ.

Αξίζει να αναφερθεί πως οι προσπάθειες για την επίτευξη της διακρατικής συμφωνίας για οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων βρίσκονταν σε εξέλιξη εδώ και μια δεκαετία. Η βούληση του Ισραήλ να επιλύσει ειρηνικά αυτό το ζήτημα και οι τεράστιες προσπάθειες που έγιναν από την πλευρά των ΗΠΑ δεν θα καρποφορούσαν αν ο Λίβανος δεν αποφάσιζε να μετριάσει τελικά τις αβάσιμες και παράλογες απαιτήσεις του. Αυτή η μεταβολή από την πλευρά του Λιβάνου συμβαδίζει με τη γενικότερη περιφερειακή προσπάθεια για επίτευξη σταθερότητας και ευημερίας στην περιοχή.

Η ιστορική συμφωνία που υπεγράφει έχει πετύχει την επίλυση μιας μακροχρόνιας διαμάχης επί ενός συγκεκριμένου ζητήματος, και αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα, ένα καινοτόμο μοντέλο, στα πλαίσια του οποίου γίνεται εφικτό να επιτευχθούν συμφωνίες μεταξύ χωρών, που δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις. Είναι φανερό πως όταν οι γείτονες του Ισραήλ προτάσσουν λογικές και ρεαλιστικές θέσεις, αυτές θα τύχουν θετικής ανταπόκρισης από το Ισραήλ, προς όφελος και των δύο πλευρών.