Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, συνεχίζει να ελπίζει ότι μπορεί να επιτευχθεί μια διαρκής διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος και παροτρύνει όλα τα μέρη να επωφεληθούν από τις διαβουλεύσεις που λαμβάνουν χώρα αυτή την περίοδο, ώστε να τεθούν οι βάσεις για νέες και ξεκάθαρες δεσμεύσεις για την επίτευξη μιας ειρηνικής διευθέτησης, η οποία διαφεύγει για Κύπριους για πολύ καιρό. Αυτό αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας στην έκθεση για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών, ανεπίσημο αντίγραφο της οποίας δόθηκε το βράδυ της Πέμπτης στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η έκθεση έχει συνημμένες δύο δεκασέλιδες ενημερώσεις του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, τις οποίες είχε ζητήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας με το ψήφισμα 2483. Ο κ. Γκουτέρες χαιρετίζει την εποικοδομητική εμπλοκή των πλευρών, των εγγυητριών δυνάμεων και άλλων ενδιαφερομένων, με την Ειδική απεσταλμένη του, Τζέιν Χολ Λουτ και πιστώνει σ’ αυτή την εμπλοκή τη βοήθεια για τη διατήρηση των προοπτικών για ειρήνη, η οποία, τελικά, εναπόκειται στα χέρια των δύο πλευρών.

«Ο λαός της Κύπρου αξίζει να γνωρίζει ότι αυτή η φορά είναι διαφορετική. Ζητώ και πάλι από τους ηγέτες, τις εγγυήτριες δυνάμεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να κάνουν παραγωγική χρήση της επόμενης περιόδου. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να επαναλάβω την έκκλησή μου στα μέρη να εξετάσουν εποικοδομητικά το πλαίσιο των έξι σημείων που πρότεινα στις 30 Ιουνίου 2017», υπογραμμίζει ο ΓΓ του ΟΗΕ. Ο κ. Γκουτέρες θεωρεί «τις προοπτικές για επανάληψη των διαπραγματεύσεων αβέβαιες» και εκτιμά ότι οι τεχνικές επιτροπές μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό μέσο για την προσέγγιση των δύο κοινοτήτων, την εφαρμογή πρακτικών και αντικειμενικών δικοινοτικών πρωτοβουλιών και την κινητοποίηση της υποστήριξης για αυξημένο διάλογο.

«Από την άποψη αυτή, σημειώνει, έχω παρατηρήσει περαιτέρω σημάδια αναζωογόνησης των τεχνικών επιτροπών, όπως καταδεικνύουν οι αυξημένες δραστηριότητες και πρωτοβουλίες που καταγράφηκαν κατά την περίοδο αναφοράς, και ελπίζω να δω μεγαλύτερη πρόοδο κατά την προσεχή περίοδο». Παρότι υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του έργου των τεχνικών επιτροπών και τον θετικό αντίκτυπο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων, ο Γενικός Γραμματέας εκφράζει την πεποίθηση ότι «μόνο μια πραγματική πρόοδος προς την κατεύθυνση της επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων μέσω μιας συμφωνίας επί των όρων αναφοράς, θα σημαδέψει μια πορεία προς μια συνολική διευθέτηση και θα καθησυχάσει και τους Κύπριους και τη διεθνής κοινότητα, πως οι προοπτικές της διαδικασίας παραμένουν πραγματικά ζωντανές». 

Ο Γενικός Γραμματέας γράφει ότι ενώ οι προσπάθειες συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τους όρους αναφοράς, το φόντο των προσπαθειών αυτών ήταν μια όλο και πιο περίπλοκη κατάσταση, με αυξανόμενες εντάσεις εντός και κατά μήκος της ουδέτερης ζώνης, ιδίως κατά μήκος της βόρειας γραμμής κατάπαυσης του πυρός, όπως και το πιθανό άνοιγμα των Βαρωσίων και εξερεύνηση για υδρογονάθρακες γύρω από την Κύπρο. Όσον αφορά τα Βαρώσια – στα οποία κάνει εκτενή αναφορά στην παράθεση των γεγονότων – ο Αντόνιο Γκουτέρες αναφέρει πως τα Ηνωμένα Έθνη εξακολουθούν να καθοδηγούνται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.«Το Συμβούλιο Ασφαλείας επανέλαβε στις 4 Οκτωβρίου 2019 ότι δεν πρέπει να αναληφθούν μέτρα σε σχέση με τα Βαρώσια που δεν είναι σύμφωνα με τα ψηφίσματά του, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992). Θα συνεχίσω να παρακολουθώ στενά τις εξελίξεις», γράφει. Για το θέμα των υδρογονανθράκων, ο Γενικός Γραμματέας υπενθυμίζει ότι υπογραμμίζει συνεχώς πως οι φυσικοί πόροι μέσα και γύρω από την Κύπρο αποτελούν ισχυρό κίνητρο για μια αμοιβαία αποδεκτή και διαρκή λύση στο κυπριακό πρόβλημα και θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία βαθύτερης περιφερειακής συνεργασίας.«Παρακολουθώ με προσοχή τις πρόσφατες εξελίξεις που σχετίζονται με τους υδρογονάνθρακες εντός και γύρω από την Κύπρο και με αυξανόμενη ανησυχία. Ζητώ εκ νέου από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να ασκήσουν αυτοσυγκράτηση και επαναλαμβάνω την έκκλησή μου να καταβληθούν σοβαρές προσπάθειες για να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση και να εξαλειφθούν οι εντάσεις». Επικαλούμενος έρευνες δημόσιας αντίληψης που έγιναν στην Κύπρο, ο κ. Γκουτέρες αναφέρει ότι αυτές απέδειξαν και πάλι ότι η επιθυμία για λύση μεταξύ των δύο κοινοτήτων εξακολουθεί να επικρατεί, όμως η εμπιστοσύνη παραμένει χαμηλή.«Ο κόσμος είναι σκεπτικός σχετικά με τις προοπτικές για επιτυχείς συνομιλίες. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις προς τους δύο ηγέτες να ενημερώσουν καλύτερα τις δύο κοινότητες σχετικά με τα περιγράμματα μιας διευθέτησης και να βελτιώσουν τις γενικές συνθήκες και την ατμόσφαιρα της διαδικασίας, το κλίμα επιδεινώθηκε περαιτέρω λόγω των αυξημένων εντάσεων εντός και γύρω από την Κύπρο και λόγω του ότι οι πλευρές διαφωνούν για τους όρους αναφοράς, παρατείνοντας το αδιέξοδο. Καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει καταβάλει επαρκείς προσπάθειες για να αποφύγει την περιττή ρητορική που έχει ενισχύσει περαιτέρω τον σκεπτικισμό του κοινού».

Η έκθεση επικεντρώνεται στις εξελίξεις που έλαβαν χώρα από τις 11 Απριλίου 2019 έως τις 30 Οκτωβρίου 2019, παρέχοντας μια ενημέρωση σχετικά με τις δραστηριότητες που διεξήγαγε η αποστολή καλών υπηρεσιών υπό την ηγεσία της ειδικής μου ειδικής σύμβουλου στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ. Περιλαμβάνει επίσης ενημέρωση για τις διαβουλεύσεις που διεξήγαγε η ανώτερη αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, για λογαριασμό του. Ο Γενικός Γραμματέας ξεκινά την παράθεση των γεγονότων με υπενθύμιση των όσων ανέφερε στην τελευταία του έκθεση, ότι τα μέσα για μια βιώσιμη λύση στο κυπριακό πρόβλημα παρέμειναν στα χέρια των μερών και ότι θα απαιτείτο την προθυμία για συμβιβασμό. Σημείωνε επίσης, ότι «ενώ οι προσπάθειες για τη σύναψη των όρων αναφοράς ήταν σε εξέλιξη, την ελπίδα του πως τα μέρη θα αξιοποιήσουν την ευκαιρία που τους παρουσιάστηκε και θα ξεπεράσουν τις διαφορές που εξακολουθούν να υφίστανται». Ο κ. Γκουτέρες αναφέρεται επιγραμματικά στην συνάντηση των ηγετών παρουσία της ειδικής του αντιπροσώπου, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, στις 9 Αυγούστου, την επίσκεψη της κ. Λουτ στην Κύπρο τις αρχές Σεπτεμβρίου και τις συναντήσεις του με τους ηγέτες κι άλλους ενδιαφερόμενους στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης. «Οι ηγέτες συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν μαζί μου μια κοινή άτυπη συνάντηση ως ένα δυνητικά εποικοδομητικό βήμα στην προσπάθεια να βρεθεί ένας αμοιβαία αποδεκτός τρόπος προς τα εμπρός», αναφέρει σχετικά.Αναφέρεται επίσης στις διάφορες εντάσεις στη νεκρή ζώνη, στο Βαρώσι και στα ανοιχτά της Κύπρου.

 Ειδικά με την ένταση που προκλήθηκε για το Βαρώσι, ο Αντόνιο Γκουτέρες αναφέρει ότι το θέμα προσέλκυσε την προσοχή, μετά την ανακοίνωση στις 18 Ιουνίου 2019 ότι οι τουρκοκυπριακές αρχές θα διεξάγουν μια απογραφή, ως πρώτο βήμα προς το ενδεχόμενο εκ νέου ανοίγματός, ακολουθούμενη από επισκέψεις στην περίκλειστη περιοχή δημοσιογράφων και τεσσάρων υπουργών από την Τουρκία, οι οποίοι διευκολύνθηκαν από τις τουρκοκυπριακές αρχές. «Η Κυπριακή Δημοκρατία εξέφρασε έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις αυτές και έφερε το θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Στις 9 Οκτωβρίου 2019, τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας συζήτησαν το ζήτημα των Βαρωσίων σε κλειστές διαβουλεύσεις και στη συνέχεια εξέδωσαν δήλωση Τύπου, στην οποία υπενθύμισαν τη σημασία του καθεστώτος των Βαρώσων, όπως διατυπώθηκε σε προηγούμενα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 1984) και 789 (1992)», αναφέρει η έκθεση του ΓΓ, παραθέτοντας στο σύνολό της τη δήλωση που έκανε προς τον Τύπο ο προεδρεύων του Σ.Α.Ακολουθώντας τις οδηγίες του ψηφίσματος 2483, ο ΓΓ κάνει εκτενή αναφορά στα ΜΟΕ που προωθήθηκαν, στο έργο και σε προβλήματα των τεχνικών επιτροπών, τις διάφορες δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών καθώς και τις δικοινοτικές που έλαβαν χώρα στην Κύπρο.Εκτενείς είναι και οι σχετικές αναφορές που γίνονται στα σημειώματα των ηγετών, για το έργο των τεχνικών επιτροπών, αλλά και για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.