Οι Υπουργοί Γεωργίας των μεσογειακών κρατών της ΕΕ, MED9, τάσσονται υπέρ της ανάπτυξης μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, σύμφωνα με τη Στρατηγική Ατζέντα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 27 Ιουνίου 2024, για αντιμετώπιση της απειλής της ξηρασίας για τον πρωτογενή τομέα στα κράτη μέλη της Μεσογείου.

Σημείωσαν ότι η Υπουργική συνεδρία στην Αγία Νάπα, αποτελεί απόδειξη της αποφασιστικότητάς τους να αντιμετωπίσουν “τη λειψυδρία και να διασφαλίσουμε ένα ανθεκτικό και ευημερούν μέλλον για τους αγρότες μας”.

Σε κοινή δήλωσή τους, την οποία ανέγνωσε η Κύπρια Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, αφού η Κύπρος προεδρεύει της MED9, οι Υπουργοί Γεωργίας της Κύπρου, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Μάλτας, της Πορτογαλίας, της Σλοβενίας και της Ισπανίας και αξιωματούχοι από την Ελλάδα και την Κροατία, επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους “για την αντιμετώπιση των καίριων προκλήσεων στην περιοχή της Μεσογείου, οι οποίες σχετίζονται με το φλέγον ζήτημα της λειψυδρίας”. 

Όπως είπε η Υπουργός Γεωργίας, οι Υπουργοί συζήτησαν “το σοβαρό πρόβλημα της λειψυδρίας σε ένα παραγωγικό πλαίσιο και ένα δημιουργικό πνεύμα αλληλοκατανόησης, με κοινό στόχο την επίτευξη βιώσιμης υδάτινης διαχείρισης στην περιοχή της Μεσογείου”. 

“Σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή όπου είμαστε στον επικείμενο σχηματισμό της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και στην έναρξη της συζήτησης για τη νέα μορφή που πρέπει να έχει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και το νέο οικονομικό πλαίσιο της ΕΕ, εννέα κράτη μέλη, εννέα μεσογειακά κράτη μέλη, κάνουμε ένα σημαντικό βήμα προς την αντιμετώπιση του κρίσιμου ζητήματος της λειψυδρίας. Δεν μένουμε πλέον μόνο στη διάγνωση, αλλά με αποφασιστικότητα διεκδικούμε να διασφαλιστεί εμπράκτως η βιώσιμη διαχείριση του νερού στην περιοχή της Μεσογείου”, είπε. 

Οι Υπουργοί, αναφέρεται στην η κοινή δήλωση, κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ημερών αξιολόγησαν τον αντίκτυπο της λειψυδρίας στη γεωργία “και επιβεβαιώσαμε τη δέσμευσή μας για την αντιμετώπιση των καίριων προκλήσεων στην περιοχή της Μεσογείου, οι οποίες σχετίζονται με το ζήτημα αυτό, μέσω της Κοινής Δήλωσης που συμφωνήθηκε σήμερα”, προσθέτοντας ότι αυτή η δήλωση των MED9 «θα αποτελέσει την κοινή μας θέση για τη μελλοντική πολιτική της ΕΕ σε μια ολιστική προσέγγιση διαχείρισης του νερού». 

Η κ. Παναγιώτου τόνισε ότι η θέση των Υπουργών “θα κατατεθεί στη Συνοδό των αρχηγών κρατών μελών MED9, που θα διεξαχθεί στην Κύπρο τον ερχόμενο Οκτώβριο. Επίσης, θα παρουσιαστεί προηγουμένως και στο Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας στις Βρυξέλλες, στις 23 Σεπτεμβρίου”. 

Στην δήλωση, σημειώνεται ότι η “Μεσόγειος αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής, με τη λειψυδρία να επηρεάζει άμεσα τη γεωργία, την επισιτιστική ασφάλεια και την οικονομική σταθερότητα. Η Κύπρος, ως κράτος μέλος, βιώνει αυτές τις επιπτώσεις με ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία χρόνια”. 

Παρόλα αυτά, αναφέρεται, “κανένα κράτος δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτές τις προκλήσεις μόνο του. Απαιτείται συλλογική δράση και η αποφασιστική υποστήριξη της οικογένειας στην οποία ανήκουμε, της ΕΕ. Απαιτείται οικονομική ενίσχυση των κρατών και των αγροτών μας, για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε την αναγκαία υποδομή. Αυτό είναι ένα κοινό αίτημα που και οι 9 διεκδικούμε, καθώς το πρόβλημα είναι ήδη εδώ και πρέπει να δράσουμε πριν την περαιτέρω επιδείνωσή του».

Σίγουρα, προστίθεται, «η ΚΑΠ δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες και όλες τις υποδομές που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή, για να προσαρμοστούμε στα νέα κλιματολογικά δεδομένα. Η οικονομική στήριξη του κράτους, για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των γεωργών δεν είναι ανεξάντλητη, γι’ αυτό χρειαζόμαστε νέα εργαλεία που να ικανοποιούν τη στήριξη των γεωργών σε κρίσεις όπως αυτή που διανύουμε». 

Η σημερινή συνάντηση και η κοινή μας δήλωση, πρόσθεσε η κ. Παναγιώτου, “αντικατοπτρίζουν την αποφασιστικότητά μας να δράσουμε άμεσα και αλληλέγγυα. Η ενότητα απέναντι στις προκλήσεις δεν είναι απλώς ένα σύνθημα, αλλά η κινητήρια δύναμη για μια πιο αποτελεσματική και αποφασιστική δράση». 

Μέσω συντονισμένων πολιτικών παρεμβάσεων, καινοτομίας και περιφερειακής συνεργασίας, μπορούμε να επιτύχουμε βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, εξασφαλίζοντας τη γεωργική παραγωγικότητα και την αγροτική οικονομία για τις μελλοντικές γενιές, είπε. 

Η Υπουργός Γεωργίας εξέφρασε την πεποίθησή της ότι “από κοινού μπορούμε να πετύχουμε ουσιαστικά βήματα για την ορθολογιστική διαχείριση του φυσικού αυτού πόρου, του νερού, και να διαμορφώσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τη Μεσόγειο”.

Διαβεβαίωσε ότι η “Κύπρος θα συνεχίσει να συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ανθεκτικού και βιώσιμου μέλλοντος για την περιοχή μας. Ενωμένοι μπορούμε να υποστηρίξουμε τους αγρότες μας και να προσφέρουμε ασφάλεια και ευημερία στους πολίτες της ΕΕ”.

Ο Ελληνας Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Κωνσταντίνος Μπαγινέτας, ανέφερε ότι εκπροσωπεί το Υπουργείο σε μια κρίσιμη συγκυρία. “Η σημερινή συνάντηση είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Όλες οι συμμετέχουσες χώρες, -και τούτο προέκυψε από τις συζητήσεις που είχαμε, συνειδητοποιούν την ανάγκη συντονισμού για την αντιμετώπιση μια κοινής απειλής: της ξηρασίας- λειψυδρίας”.

Ανέφερε ότι η παγκόσμια κρίση νερού επηρεάζει περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ειδικά όμως εδώ στη Μεσόγειο, οι μεγάλες περίοδοι με θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου, οι παρατεταμένοι καύσωνες και οι ανεπαρκείς βροχοπτώσεις οδηγούν μεταξύ άλλων και σε μεγάλες πυρκαγιές. Το φετινό θέρος στην Ελλάδα επιβεβαιώνει του λόγου μου το αληθές, σημείωσε.

Η Μεσόγειος, είπε, στηρίζεται και στην πρωτογενή της παραγωγή συνεπώς βιώσιμη ανάπτυξη σε συνθήκες άκρας λειψυδρίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει. “Οφείλουμε να επενδύσουμε στην εξασφάλιση νέων καινοτόμων πηγών νερού, όπως η αφαλάτωση ή η επαναχρησιμοποίηση του νερού λυμάτων κυρίως για τη γεωργία, καθώς το 70% των αποθεμάτων γλυκού νερού καταναλώνεται για την άρδευση αγροτικών καλλιεργειών. Ταυτόχρονα, η ανακύκλωση και η χρήση του νερού στη γεωργία – μια πρακτική που θα μπορούσε να αντικαταστήσει, στη χώρα μας, το 45% της άρδευσης με υπόγεια ύδατα αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο”.

Μιλώντας στη διάσκεψη, ο Υπουργός Γεωργίας και Διατροφικής Κυριαρχίας της Γαλλίας, Marc Fesneau, κάλεσε για συνεργασία με τις χώρες του MED9 προκειμένου να υιοθετήσουν καλές πρακτικές.

Είπε ότι είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδευτούν οι αγρότες ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικοί και να τροποποιήσουν τις πρακτικές τους.

Ο Ιταλός Francesco Lollobrigida, Υπουργός Γεωργίας, Διατροφικής Κυριαρχίας και Δασών, δήλωσε ότι η απειλή της ξηρασίας συνδέει όλους τους ανθρώπους, προσθέτοντας ότι το MED9 παίζει καθοριστικό ρόλο και χρειάζονται περισσότερα κονδύλια.

Ανέφερε επίσης ότι η διακήρυξη του MED9 είναι το μεγαλύτερο εργαλείο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των επόμενων πέντε ετών.

Ο Υπουργός Γεωργίας, Αλιείας και Δικαιωμάτων των Ζώων της Μάλτας, Anton Refalo, δήλωσε ότι σαφώς η κλιματική αλλαγή έχει καταστεί πραγματικό πρόβλημα στη Μάλτα και την Κύπρο.

Περιέγραψε τη σημερινή συνάντηση ως πολύ παραγωγική, σημειώνοντας ότι όλοι συμφωνούν πως απαιτείται μια συλλογική προσέγγιση και ότι απαιτείται περισσότερη βοήθεια από την ΚΑΠ, (Κοινή Αγροτική Πολιτική) για την υποστήριξη οικονομικών πρακτικών που θα βοηθήσουν στην επίτευξη μιας ευρωπαϊκής λύσης. Ο κ. Refalo δήλωσε ότι οι χώρες του MED9 πρέπει να υιοθετήσουν τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού.

Ο Υπουργός Γεωργίας και Αλιείας της Πορτογαλίας, José Manuel Fernandes, δήλωσε ότι η απειλή της ξηρασίας για τον πρωτογενή τομέα “είναι θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος και σημασίας για την Πορτογαλία. Έχουμε πληγεί από σοβαρές και παρατεταμένες ξηρασίες, οι οποίες έχουν γίνει πιο συχνές τα τελευταία χρόνια. Η χρηματοδότηση για την αποθήκευση και την αποδοτική διανομή νερού για τη γεωργία και την ανθρώπινη κατανάλωση είναι προτεραιότητα και η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι το κλειδί για την επίτευξη αυτού του στόχου”, σημείωσε.

“Τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής, το InvestEU και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων πρέπει να συμμετέχουν στη χρηματοδότηση αυτού του στόχου. Η διασφάλιση της συμπληρωματικότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών κονδυλίων, των χρηματοοικονομικών εργαλείων και του κρατικού προϋπολογισμού είναι επίσης κρίσιμης σημασίας”, πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι ο “μισθός των αγροτών είναι χαμηλός και αυτό είναι απαράδεκτο”.

Η Mateja Calusic, Υπουργός Γεωργίας, Δασών και Τροφίμων της Σλοβενίας, υπογράμμισε την προστιθέμενη αξία της ανταλλαγής εμπειριών και του τρόπου αντιμετώπισης προκλήσεων όπως η ξηρασία και η λειψυδρία. Οι προκλήσεις της ξηρασίας και της λειψυδρίας είναι ιδιαίτερα σοβαρές στις μεσογειακές χώρες, είπε, και εξέφρασε την υποστήριξή της για την ενσωμάτωση και συνεργασία στην ομάδα EUMED-9, που επιτρέπει ταχύτερα βήματα προς πιο αποτελεσματικές λύσεις.

Η κ. Calusic είπε επίσης ότι είναι πολύ σημαντικό οι μεσογειακές χώρες να μοιράζονται καλές πρακτικές και απαντήσεις στις κοινές προκλήσεις της ξηρασίας, καθώς οι περίοδοι ξηρασίας γίνονται πιο συχνές και οι υδάτινοι πόροι είναι περιορισμένοι. Συνεπώς, η βιώσιμη διαχείριση των πόρων είναι απαραίτητη, παρατήρησε. Επιπλέον, πρόσθεσε, πρέπει να διασφαλίσουμε την ανθεκτικότητα του γεωργικού τομέα, ο οποίος πλήττεται ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να αναπτύξουμε ποικιλίες ανθεκτικές στην ξηρασία, να προσαρμόσουμε τις γεωργικές πρακτικές και να επενδύσουμε σε συστήματα άρδευσης και άλλα μέτρα προστασίας στις εκμεταλλεύσεις.

Ο Υπουργός Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων της Ισπανίας, Luis Planas Puchades, μετέφερε τρία μηνύματα εκ μέρους της χώρας του. Είπε πρώτον, ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματική απειλή για την παραγωγή τροφίμων παγκοσμίως και αυτός ο κίνδυνος είναι ακόμη πιο σοβαρός στην περιοχή της Μεσογείου. “Ως εκ τούτου, μπροστά στη μείωση των βροχοπτώσεων και την αύξηση των θερμοκρασιών, πρέπει να ανταποκριθούμε. Πρέπει τόσο να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή όσο και, ταυτόχρονα, να προσαρμόσουμε τις συνθήκες εργασίας των αγροτών μας σε αυτή τη νέα κλιματική κατάσταση”.

Επίσης, ανέφερε ότι το δεύτερο μήνυμα είναι επίσης πολύ σαφές. “Θα υπάρξει ένα πριν και ένα μετά την Αμμόχωστο. Αυτή η συνάντηση είναι καθοριστική για τον συντονισμό των προσπαθειών των χωρών της Ευρωμεσογείου στην αντιμετώπιση αυτών των απειλών, ιδιαίτερα στην αρχή ενός νέου πολιτικού κύκλου στην Ευρώπη, με ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μια νέα Επιτροπή στον ορίζοντα. Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να προσφέρουμε νέες ιδέες και προτάσεις εκ μέρους των εννέα ευρωπαϊκών χωρών για να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές προκλήσεις που έρχονται”.

Ο κ. Puchades ανέφερε ότι το τρίτο μήνυμά του είναι ότι “δεν υπάρχει εύκολη και απλή λύση”, σημειώνοντας ότι η σημασία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην υποστήριξη του εισοδήματος των αγροτών μας και στην αντιμετώπιση των νέων απειλών που αντιμετωπίζουν είναι κρίσιμης σημασίας. “Τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων, ιδίως η γεωργική ασφάλιση, πρέπει να αντιμετωπιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η βελτίωση της χρήσης του νερού, ειδικά μέσω μη συμβατικών πηγών όπως η αφαλάτωση, πρέπει να ληφθεί υπόψη σε συνδυασμό με τις νέες συνθήκες, καθώς και μέσω της ακριβούς γεωργίας και της ψηφιοποίησης”. Είπε ότι ένα από τα μεγαλύτερα εργαλεία που διαθέτουμε είναι “οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές. Αυτές πρέπει να μας επιτρέψουν να παράγουμε νέα φυτά και σπόρους που μπορούν να αντέξουν στις νέες κλιματικές συνθήκες και να παράγουν την τροφή που χρειάζονται οι πολίτες μας”.

Εξάλλου, εκ μέρους του Υπουργείου Γεωργίας, Δασοκομίας και Αλιείας της Κροατίας, ο Tugomir Majdak, δήλωσε ότι η σημερινή συνάντηση ήταν πολύ σημαντική για όλους. Παράλληλα είπε, η Κροατία εκφράζει τη συμπαράστασή της στους αγρότες της Κύπρου.

Η σύνοδος, είπε, συζήτησε την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ των χωρών του MED9 και ότι η σημερινή διακήρυξη ήταν το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.