Αναπάντητα εξακολουθούν να παραμένουν σοβαρά και μεγάλα ερωτήματα αναφορικά με την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού Great Sea Interconnector για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ, παρά τις διαδοχικές συσκέψεις και συνεδριάσεις με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εμπλεκόμενων φορέων σε Προεδρικό Μέγαρο, Βουλή των Αντιπροσώπων, Υπουργείο Ενέργειας και ΡΑΕΚ.

Η χθεσινή, έκτακτη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας για το θέμα, κάθε άλλο παρά έριξε φως στα «μελανά» σημεία του έργου αφού και ο ίδιος ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου έκανε λόγο για αβεβαιότητες.

Διχογνωμία στο κυβερνητικό στρατόπεδο

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η διαφαινόμενη διχογνωμία στο κυβερνητικό «στρατόπεδο» για την συμμετοχή ή όχι της Κύπρου στο έργο. Ενδεικτικές οι πρόσφατες δηλώσεις του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών Γιώργου Παντελή στον «Φ», ο οποίος επισήμανε ότι «οι επιφυλάξεις του Υπουργείου Οικονομικών είναι κυρίως ως προς την επενδυτική συμμετοχή της Δημοκρατίας στο όλο έργο, καθώς και τις δυνητικές υποχρεώσεις που μπορεί να προκύψουν πέραν της επένδυσης ύψους μέχρι €100 εκ. Περαιτέρω, λόγω του υψηλού κόστους του όλου έργου, που αγγίζει περίπου τα €2 δισ., με τη συνεισφορά των Κυπρίων καταναλωτών να ανέρχεται στο 63%, αναμένουμε τις σχετικές ρυθμιστικές αποφάσεις αναφορικά με την ημερομηνία έναρξης της καταβολής της αναφερόμενης συνεισφοράς και της χρονικής διάρκειας της, καθώς και τους τρόπους χρηματοδότησης του όλου έργου». Πρόσθεσε όμως ότι «το Υπουργείο Οικονομικών έχει επιφυλάξεις και ως προς το τεχνικό κομμάτι του όλου έργου, τεχνική ανάλυση η οποία δεν έχει παραδοθεί μέχρι και σήμερα». 

Η ώρα του ΠτΔ;

Πάντως, η όλη κατάσταση επιτάσσει την ανάγκη άμεσης εμπλοκής του ιδίου του Προέδρου της Δημοκρατίας, προκειμένου τα πράγματα να εξομαλυνθούν και να ληφθεί μια νηφάλια απόφαση προς όφελος των καταναλωτών και του δημόσιου συμφέροντος.

Όπως προ μηνών το AlphaNews.Live είχε καταγράψει τα προβλήματα της συμφωνίας κυβέρνησης και κινεζικής κοινοπραξίας CPP για το τερματικό φυσικού αερίου στο Βασιλικό, που οδηγήθηκε τελικά σε ναυάγιο και για την οποία διεξάγεται έρευνα από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και επιδιαιτησία σε δικαστήριο του Λονδίνου, έτσι και σε αυτή την περίπτωση επισημαίνει τους κινδύνους και αναδεικνύει το θέμα.

Αβεβαιότητα Νο 1: Ποιο θα είναι το τελικό κόστος;

Σε σχέση με το τελικό κόστος της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης, ο κ. Παπαναστασίου ανέφερε ότι για την ώρα υπολογίζεται σε 1,9 δις, για να προσθέσει ότι εμπεριέχει δύο αβεβαιότητες, οι οποίες ενδεχομένως να διαφοροποιήσουν το ύψος του στη συνέχεια. Είπε πως η πρώτη αβεβαιότητα αφορά τη μη υπογραφή ακόμα του συμβολαίου (και του κόστους που θα προβλέπει) του ΑΔΜΗΕ με τη Siemens για τους σταθμούς μετατροπής της τάσης της ηλεκτρικής ενέργειας, στην Κοφίνου και σε περιοχή της Κρήτης.

Εκ μέρους της ΡΑΕΚ, ο Αντιπρόεδρος, Άλκης Φιλίππου, ανέφερε ότι η Αρχή ζήτησε εγγυήσεις από τον ΑΔΜΗΕ πως δεν θα αυξηθεί το τελικό κόστος του έργου πέραν των 1,9 δις που έχει προϋπολογιστεί τώρα, ενώ ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ, Ανδρέας Πουλλικκάς, σημείωσε ότι αυτές οι εγγυήσεις δεν έχουν δοθεί μέχρι στιγμής και ότι δεν υπάρχει καμία δέσμευση ότι δεν θα αυξηθεί το τελικό κόστος. Στο μεταξύ, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ είπε πως η ΡΑΕΚ δέχεται πιέσεις από παντού για να αλλάξει την απόφασή της μέχρι τα μέσα Αυγούστου, διαφορετικά ανέφερε, ο ΑΔΜΗΕ προειδοποίησε πως θα σταματήσει το έργο.

Αβεβαιότητα Νο 2: Από που θα περάσει το καλώδιο;

Ο Υπουργός Ενέργειας μίλησε και για δεύτερη αβεβαιότητα που αφορά στην τελική επιλογή του υποθαλάσσιου διαδρόμου, που θα περάσει το καλώδιο και που θα ενώνει την Κύπρο με την Κρήτη. «Οι τελικές βυθομετρήσεις για την επιλογή της διαδρομής του καλωδίου είναι σε εξέλιξη και από αυτές ίσως επηρεαστεί το μήκος του καλωδίου και το τελικό του κόστος», ανέφερε.

Αβεβαιότητα Νο 3: Θα συμμετάσχει ή όχι η Κύπρος;

Ο κύριος Παπαναστασίου ανέφερε στους βουλευτές ότι η απόφαση για την συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου αναμένεται να ληφθεί σε τρεις μήνες περίπου. Από την πλευρά της, η ΡΑΕΚ ανέφερε πως η απόφαση έναρξης πληρωμής από τους καταναλωτές της Κύπρου, του μέρους του κόστους που αναλογεί στην Κύπρο για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, μέσω του υποθαλάσσιου καλωδίου Great Sea Interconnector (GSI) θα ληφθεί πριν το τέλος Αυγούστου.

Όπως ανέφερε ο Υπουργός Ενέργειας το έργο βρίσκεται σε υλοποίηση, αλλά σημείωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει αποφασίσει αν θα είναι μέτοχος σε αυτό το έργο. Σύμφωνα με τον κ. Παπαναστασίου η Κυπριακή Δημοκρατία θεώρησε ορθότερο να συμμετέχει στο έργο ως μέτοχος, «αντί να δώσει ως δώρο τα 100 εκατομμύρια», για να προσθέσει ότι η πολιτική απόφαση είναι η συνέχιση του έργου. Εξάλλου ανέφερε ότι γίνεται αξιολόγηση του έργου για να αποφασιστεί κατά πόσο η Κύπρος θα είναι μέτοχος, ενώ συμπλήρωσε πως η απόφαση θα ληφθεί εντός τριών μηνών.

Αβεβαιότητα Νο 4: Το γεωπολιτικό ρίσκο

Απαντώντας σε τοποθετήσεις του Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας Κυριάκου Χατζηγιάννη, ότι δεν έχει τεκμηριωμένες τοποθετήσεις και ότι κάνει «δέκα διαφορετικές την ημέρα», ο Γιώργος Παπαναστασίου είπε ότι όπως όλα τα έργα έτσι και αυτό, έχει κάποιες ρεαλιστικές και κάποιες μη ρεαλιστικές παραδοχές. Και έφερε ως παραδείγματα τη θέση της κυβέρνησης ότι πρέπει να υπάρχει εγγεγραμμένη εταιρεία στην Κύπρο, το ενδιαφέρον πολλών επενδυτών που έχουν ήδη δαπανήσει κεφάλαια σε παρόμοιες αναπτύξεις και το γεωπολιτικό ρίσκο για το οποίο η κυβέρνηση «δεν μπορεί να συνεισφέρει πολλά.»

Ενδείξεις διαφθοράς

Η ΡΑΕΕΚ καλείται να απαντήσει τελεσίδικα μέχρι τα μέσα Αυγούστου εάν και εφόσον θα αλλάξει η απόφαση της και ουσιαστικά οι καταναλωτές θα αρχίσουν να πληρώνουν ένα τέλος από τον ερχόμενο χρόνο. Από την άλλη ο γενικός ελεγκτής, ανέφερε πως πέρσι το καλοκαίρι ήρθαν εις γνώση της ελεγκτικής υπηρεσίας πληροφορίες για ύποπτη δραστηριότητα. Ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης τόνισε ότι «πρόσφατα τέθηκαν υπόψη μας κάποιες πτυχές και δράσεις κάποιων για το όλο έργο. Δε λέμε ότι υπάρχει αδίκημα, είναι μόνο πληροφορίες αλλά θα ενημερώσουμε την Ευρωπαϊκή Εισαγγελέα. Αφορά τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης». Ξεκαθαρίζοντας, πως η υπηρεσία θα κάνει έλεγχο από τη στιγμή που θα υπάρξει καταβολή χρημάτων.

Οι ανησυχίες των βουλευτών

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας, Κυριάκος Χατζηγιάννης, εξέφρασε ανησυχία σε σχέση  με το σε ποιο βαθμό θα δεσμευτούν οι Κύπριοι καταναλωτές και φορολογούμενοι «πάνω σε ένα έργο με υπέρμετρα μεγάλες αβεβαιότητες». Είπε ότι από πλευράς του Υπουργείου Ενέργειας «υπάρχει μια συνεχής προσπάθεια ή προσέγγιση βάση της οποίας παίρνουν ελαφρώς τα πράγματα, αγνοώντας παντελώς τις αβεβαιότητες, μη επιθυμώντας να δημιουργήσουν εκείνες τις δεσμεύσεις προς τους εργολάβους και υπεργολάβους, ώστε εάν και εφόσον την επομένη της έναρξης του έργου σημειωθούν πρόσθετες διεκδικήσεις ή αποκλίσεις ή καθυστερήσεις ή οποιασδήποτε άλλες εκπλήξεις, σε αυτή την περίπτωση να υπάρχουν οι δεσμεύσεις των εργολάβων, του ΑΔΜΗΕ με τρόπο που να μην επιβαρύνουμε ή να μην μεταφέρουμε στους καταναλωτές και στους Κύπριου φορολογούμενους βάρη τα οποία δεν είναι στις δικές τους δυνατότητες».

«Είναι με έκπληξη», είπε, «που ενημερωθήκαμε σήμερα σχετικά με τις υπέρμετρες πιέσεις, τους υπέρμετρους εκβιασμούς, τις ανορθόδοξες μεθοδολογίες, από πλευράς και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λειτουργών καθώς επίσης και με εμπλοκή του ίδιου του ΑΔΜΗΕ, εμπλέκοντας ταυτόχρονα και κατασκευαστικές εταιρείες, μη θέλοντας οι κατασκευαστικές εταιρείες να λάβουν την οποιαδήποτε δέσμευση έναντι της ΡΑΕΚ, προκειμένου η απόφαση της ΡΑΕΚ να είναι τεκμηριωμένη. Όλα αυτά προκαλούν πανικό και ανησυχία». Συνέχισε λέγοντας ότι «προκαλούν πανικό στην περίπτωση που η ΡΑΕΚ έρθει και λάβει απόφαση βάσει της οποίας θα μετακυλήσει στους καταναλωτές τεράστια και ασήκωτα οικονομικά βάρη, χωρίς να έχει στο χέρι της τεκμηριωμένες δεσμευτικές μελέτες από πλευρά της Siemens και Nexans», για να προσθέσει πως «όλα αυτά τα τεκμήρια θα πρέπει να είναι η βάση της απόφασης της».

Για τη συμμετοχή της Κυβέρνησης ή όχι στο έργο ως μέτοχος, ο κ. Χατζηγιάννης είπε ότι «από πλευρά της η Κυβέρνηση, δυστυχώς, έρχεται με την ίδια υπεραπλουστευμένη προσέγγιση να μεταφέρει 100 εκ. από το έργο ως επιδότηση να τα μεταφέρει ως μετοχικό κεφάλαιο», συμπληρώνοντας πως «αυτό σημαίνει ότι δημιουργεί ένα κενό τεράστιο στην χρηματοδότηση του έργου». «Τα 100 εκ. με άλλα λόγια είναι μια φορολόγηση των καταναλωτών με απόδοση στο κεφάλαιο 8,3%», είπε.

Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, είπε πως η διασύνδεση της Κύπρου με τα ηλεκτρικά συστήματα της Ευρώπης θα πρέπει να γίνει, αλλά με όρους και προϋποθέσεις προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, σημειώνοντας πως το θέμα της διασύνδεσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με τα ηλεκτρικά συστήματα της Ευρώπης είναι πολύ σημαντικό από στρατηγικής άποψης «και είναι για αυτό που χρειάζεται με πολλή σοβαρότητα να προσεγγίζουμε το θέμα». Είπε πως το κόμμα του ευνοεί τη διασύνδεση της Κύπρου με τα ευρωπαϊκά συστήματα ενέργειας, όπως βεβαίως και η Ευρωπαϊκή Ένωση ευνοεί αυτή τη διασύνδεση, ενώ υπογράμμισε ότι αυτή η διασύνδεση θα πρέπει να γίνει με όρους και προϋποθέσεις που θα διασφαλίζει ότι η όποια διασύνδεση θα είναι προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας, προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος και δεν θα δημιουργεί τις όποιες εξαρτήσεις από μια πηγή σε σχέση με την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.

«Η εντύπωση που μας έχει δημιουργηθεί και σήμερα είναι ότι ακόμα δεν υπάρχουν εκείνες οι απαραίτητες πληροφορίες, εκείνα τα απαραίτητα δεδομένα που θα πρέπει να υπάρξουν μέσα κυρίως από τις μελέτες κόστους οφέλους για να δούμε εάν τελικά αυτοί οι όροι και οι προϋποθέσεις από τον Interconnector μπορούν να ικανοποιηθούν. Θα συνεχίσουμε τη συζήτηση και όταν θα έχουμε όλη αυτή τη πληροφόρηση θα μπορούμε να καταλήξουμε κατά πόσο αυτό το οποίο προτείνεται, αυτό το οποίο κατασκευάζεται τελικά θα είναι προς όφελος της Κύπρου», σημείωσε ο κ. Στεφάνου.

Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μιχάλης Γιακουμής, ανέφερε πω το κόμμα του δεν είναι αρνητικό για το έργο, ωστόσο, σημείωσε «ακούστηκαν πολλές επιφυλάξεις και σήμερα ενώπιον του Υπουργού Ενέργειας και της ΡΑΕΚ». «Θέλουμε να εξεταστεί ενδελεχώς το πως θα γίνει η σύνδεση για να δούμε και βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα πόσα θα είναι τα οφέλη για τον Κύπριο καταναλωτή. Στο τέλος της ημέρας έχει μπουχτίσεις ο καταναλωτής με έργα τα οποία είτε ξεκινούν και δεν έχουν καλή κατάληξη είτε δεν ξεκινούν ποτέ και καταλήγουν σε σκάνδαλα», είπε.   

Ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, ανέφερε πως «υπάρχουν πιέσεις προς τη ΡΑΕΚ, για να αναθεωρήσει την απόφασή της, για μη επιβάρυνσής των καταναλωτών προτού τελειώσει το έργο. «Η ΡΑΕΚ αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε μια θέση, κατά την οποία πρέπει να πάρει μια απόφαση, σύμφωνα με την οποία η ΡΑΕΚ θα διαφανεί κατά πόσο θα συνεχίσει το έργο διασύνδεσης ή όχι. Γιατί εμμέσως πλην σαφώς υπάρχει ξεκάθαρη δήλωση από πλευράς ΑΔΜΗΕ ότι σε περίπτωση, που δεν καλυφτεί το οποιοδήποτε κόστος το οποίο αφορά στα 100 εκ. που δημιουργεί ένα οικονομικό αντίκτυπο -όπως ισχυρίζεται η εταιρεία- υπάρχει μεγάλη πιθανότητα  το έργο τελικά να μην προχωρήσει», είπε. Επιπλέον, σημείωσε πως «αντιλαμβανόμαστε το τι σημαίνει να είσαι ενεργειακά απομονωμένος και να είσαι η μόνη χώρα εκτός δικτύου της ΕΕ», για να προσθέσει πως το κόμμα του είναι  υπέρ του να συνεχίσει το έργο, όμως, «πρέπει να συνεχίσει με σωστά δεδομένα, με διαφάνεια, ιδιαίτερα σε μια χώρα, που τα τελευταία χρόνια έχουμε κουραστεί να διαχειριζόμαστε σκάνδαλα το ένα μετά το άλλο».

Μοναδικός υποστηρικτής το ΔΗΚΟ

Την ώρα που τα πλείστα κόμματα της συγκυβέρνησης εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για την εκτέλεση του έργου, μοναδικός υποστηρικτής φαίνεται πως παραμένει το ΔΗΚΟ. Ο Πρόεδρος κόμματος Νικόλας Παπαδόπουλος, είπε πως «η Κύπρος είναι μια απομονωμένη αγορά σε ό,τι αφορά στην ηλεκτρική ενέργεια και δυστυχώς τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια, που υπάρχουν σήμερα σε ό,τι αφορά την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας, έχουν οδηγήσει τις τιμές του ηλεκτρισμού στα ύψη». 

«Ο Κύπριος καταναλωτής», είπε, «σήμερα πληρώνει το δεύτερο πιο ακριβό επιχειρηματικό ρεύμα στην Ευρώπη, επειδή δεν υπάρχει ουσιαστικός ανταγωνισμός σε ό,τι αφορά την παραγωγή ενέργειας στο νησί μας. Είναι ξεκάθαρο ότι κάποιοι θέλουν να συνεχίσουν τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια για να συνεχίσει ο Κύπριος καταναλωτής να πληρώνει το δεύτερο πιο ακριβό επιχειρηματικό ρεύμα στην Ευρώπη και κάποιοι να συνεχίσουν να θησαυρίζουν στην πλάτη του».

Ανέφερε πως το ΔΗΚΟ πιστεύει ότι πρέπει να προωθηθεί ο ανταγωνισμός στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο, σημειώνοντας ότι «αυτό θα οδηγήσει τις τιμές προς τα κάτω και η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με το ευρωπαϊκό δίκτυο θα βοηθήσει στην προώθηση αυτού του ανταγωνισμού». Εξάλλου, συμπλήρωσε πως «είναι ευρωπαϊκή υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας να συνδεθεί με το ευρωπαϊκό δίκτυο και αυτό πρέπει να γίνει μέχρι το 2029, αλλιώς η Κυπριακή Δημοκρατίες θα έχει να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες επιπτώσεις».

Ανέφερε πως το κόμμα του στηρίζει τις ενέργειες του Υπουργού Ενέργειας και θεωρεί ότι αυτό το έργο «πρέπει να προχωρήσει και πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και το συντομότερο δυνατό η διασύνδεση της Κύπρου με το ευρωπαϊκό δίκτυο».