Στο Υπουργικό Συμβούλιο πήρε το απόγευμα της Τετάρτης τα νομοσχέδια για τον εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας και τον διαχωρισμό των καθηκόντων του Γενικού Εισαγγελέα, αλλά και για τον εκσυγχρονισμό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης, όπως δήλωσε νωρίτερα στην Επιτροπή Θεσμών, κατά την εξέταση της έκθεσης του κράτους δικαίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών πραγματοποίησε μία πρώτη συνεδρίαση για το θέμα της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου, επικεντρώνοντας στις πρώτες δύο παραγράφους της έκθεσης που αφορούν την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Μεταξύ των προσκεκλημένων στην Επιτροπή ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Μάριος Χαρτσιώτης και η Υφυπουργός για Ευρωπαϊκά Θέματα, Μαριλένα Ραουνά.

Θετική αποτίμηση έκθεσης κράτους δικαίου 2024

Και οι τρεις Υπουργοί έκαναν μία θετική αποτίμηση της έκθεσης για το 2024, σημειώνοντας ότι καταγράφηκε πρόοδος στις πέντε από τις έξι συστάσεις της έκθεσης του 2023.

Ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, είπε ότι είναι δεδηλωμένη και σταθερή η πρόθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας για πλήρη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη βελτίωση του κράτους δικαίου στην Κύπρο. Σημείωσε ότι η αξιολόγηση έκθεσης και η πρόοδος υλοποίησης των συστάσεων έχει ξεκινήσει.

Καταγράφοντας μια πρώτη αντίδραση για την έκθεση, είπε ότι σημειώνεται πρόοδος σε πέντε από τις έξι συστάσεις της έκθεσης του 2023, με περιθώρια για βελτίωση. Τόνισε ότι έχει σημασία ότι δεν μπήκε κάποια νέα θεματική ή σύσταση στην έκθεση του 2024, σε σχέση με έκθεση προηγούμενου έτους.

Η Υφυπουργός παρά τω Προέδρω για ευρωπαϊκά θέματα, Μαριλένα Ραουνά, ανέφερε ότι στην έκθεση αξιολογείται θετικά η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο. Υπογράμμισε τη στενή, συνεχή και αγαστή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και την προσήλωση στη βελτίωση και ενίσχυση του κράτους δικαίου.

Σε σχέση με διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη δεύτερη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κύπρο, είπε ότι στην ατζέντα που υιοθετήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ιουνίου, η ενίσχυση του κράτους δικαίου βρίσκεται στους βασικούς πυλώνες της ΕΕ. Επιπλέον, ανέφερε ότι η Κύπρος έθεσε ως προτεραιότητα την ενίσχυση του κράτους δικαίου και στις διαπραγματεύσεις με το τρίο της Προεδρίας με Πολωνία και Δανία για το 18μηνο πρόγραμμα, ενώ θα είναι προτεραιότητα και στη δική μας προεδρία.

Ο Αναπληρωτής Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, Νικόλαος Ίσαρης, χαιρέτισε τη συζήτηση που γίνεται στην Επιτροπή Θεσμών, τόσο άμεσα μετά τη δημοσίευση της έκθεσης στις 24 Ιουλίου και παρότρυνε και την κοινωνία των πολιτών, ειδικά τους όσους συμμετείχαν στη διαμόρφωση της έκθεσης να ανοίξουν τη συζήτηση για το κράτος δικαίου και την έκθεση ευρύτερα.

Πρόσθεσε ότι στην επόμενη έκθεση για το κράτος δικαίου θα προστεθεί και η διάσταση της ενιαίας αγοράς, για να αντιμετωπιστούν ζητήματα κράτους δικαίου που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις, ειδικά τις ΜμΕ.

Στο Υπουργικό τα νομοσχέδια για ΝΥ και ΕΥ, καθώς και το κτήριο για χώρο κράτησης ανηλίκων

Από την πλευρά του, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, επικεντρώθηκε στα ζητήματα που αφορούν το Υπουργείο του και στα οποία γίνεται αναφορά στην έκθεση και συγκεκριμένα στην απονομή δικαιοσύνης και στην πάταξη της διαφθοράς.

Όπως είπε, στην έκθεση 2024, οι προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για εκσυγχρονισμό του κράτους δικαίου στην απονομή δικαιοσύνης αποτιμώνται θετικά. Υπογράμμισε ότι το πιο σημαντικό είναι ότι φέτος δεν υπάρχει ιδιαίτερη σύσταση για την απονομή δικαιοσύνης, πέραν της διασαφήνισης της προώθησης νομοσχεδίων για τον εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας και τον διαχωρισμό των καθηκόντων του Γενικού Εισαγγελέα σε συμβουλευτικό και κατήγορο.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Υπουργός σημείωσε ότι το πλέγμα νομοσχεδίων για τον εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας έχει ολοκληρωθεί από το Υπ. Δικαιοσύνης, όπως και τα νομοσχέδια για τον εκσυγχρονισμό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. «Τα δύο αυτά πλέγματα νομοθετημάτων, αφορούν και τροποποίηση συντάγματος», είπε, ενώ σημείωσε ότι περιλαμβάνονται σε ένα θεσμικό πλαίσιο μεταρρυθμίσεων που θα παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο σήμερα.

Διευκρίνισε ότι μετά την έγκριση του Υπουργικού, θα πραγματοποιηθούν σχετικές συναντήσεις με τις ανεξάρτητες υπηρεσίες για καταρχήν ενημέρωση για τη φιλοσοφία των νομοθετημάτων, θα τους δοθεί αντίγραφο των νόμων και θα ακολουθήσει διαβούλευση, νομοτεχνικός έλεγχος και στη συνέχεια, αν εγκριθούν, θα έρθουν στη Βουλή. «Πρόκειται για δύο ριζικές, ριζοσπαστικές, συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, άπτονται σειράς υφιστάμενων νόμων και ψήφισης νέων για να γίνουν όλα σύννομα», είπε.

Όσον αφορά την απονομή δικαιοσύνης, είπε ότι στην έκθεση γίνεται θετική αποτίμηση. Για την εκδίκαση καθυστερημένων υποθέσεων γίνεται ιδιαίτερη μνεία ότι έχουμε υπερβεί τον στόχο για 40% φέτος και είμαστε στο 55% της εκδίκασης υποθέσεων που ήταν καθυστερημένες μέχρι 31/12/2018, ανέφερε. Επιπλέον, είπε ότι για τους νέους κανόνες πολιτικής δικονομίας γίνεται αναφορά στην έκθεση ότι έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευελιξία, δίνοντας στους δικαστές εξουσίες για να εμπλέκουν τους διάδικους σε συζητήσεις για να αποφεύγονται άσκοπες αναβολές.

Για την αναφορά στο χαμηλό επίπεδο ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης, είπε ότι η Κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη σημασία, διευκρινίζοντας, ωστόσο ότι στο e-justice δεν έχει εμπλοκή με το Υπ. Δικαιοσύνης, αλλά το χειρίζεται η δικαστική υπηρεσία και το αρμόδιο Υφυπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής.

Απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ για το πού βρίσκεται το θέμα με τον χώρο κράτησης ανηλίκων, ο Υπουργός είπε ότι στη σημερινή ημερήσια διάταξη του Υπουργικού Συμβουλίου θα τεθεί και η έγκριση κτηρίου στη Μενόγεια για να λειτουργήσει ως χώρος κράτησης παιδιών που παρουσιάζουν παραβατικότητα αλλά και ως κρατητήρια Αστυνομίας. Σημείωσε ότι το συγκεκριμένο κτήριο πληροί τις σχετικές πρόνοιες των κανονισμών για αυτή τη χρήση και δεν θα χρειαστεί η ανέγερση νέου κτηρίου.

Όσον αφορά τον άξονα της αντιμετώπισης της διαφθοράς, είπε ότι οι συστάσεις της Επιτροπής αφορούσαν τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων από αιρετούς αξιωματούχους και τη διάθεση πόρων για την Αρχή κατά της Διαφθοράς και επισήμανε ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και στα δύο κομμάτια. Συγκεκριμένα, είπε ότι ο προϋπολογισμός της Ανεξάρτητης Αρχής είναι περίπου 70% αυξημένος για τη νέα χρονιά, για να δοθούν περισσότερα μέσα για να μπορεί να ανταπεξέλθει στα καθήκοντα και υποχρεώσεις της.

Καμία αναφορά στην έκθεση για εκσυγχρονισμό Ελεγκτικής Υπηρεσίας λέει ο ΓΕ

Από την άλλη, ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, είπε ότι στην έκθεση του κράτους δικαίου δεν υπάρχει καμία αναφορά σε σχέση με «υποτιθέμενο εκσυγχρονισμό» της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και σημείωσε ότι δεν υπάρχει άλλη υπηρεσία στην ΚΔ που να έγιναν τόσα πολλά βήματα εκσυγχρονισμού αυτοβούλως τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, πρόσθεσε ότι δεν υπάρχει καμία μελέτη οργανισμού που να αφορά την Ελεγκτική Υπηρεσία. Αντίθετα, σημείωσε, οι μόνες αναφορές που υπάρχουν είναι για τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η ΕΥ της Κύπρου στα θέματα πάταξης της διαφθοράς. Πρόσθεσε ότι αν και είναι πολύ σπάνιο μια ΕΥ να αλλάζει μορφή και μοντέλο, η Σουηδία άλλαξε το μοντέλο της το 2020 και το έκανε όπως της Κύπρου από πολυπρόσωπο σε μονοπρόσωπο και όχι το αντίστροφο.

Όσον αφορά την έκθεση του κράτους δικαίου, ο Γενικός Ελεγκτής είπε ότι η ΕΥ έθεσε το θέμα της περιορισμένης πρόσβασης στην πληροφόρηση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, σημειώνοντας ότι οι αναφορές για προσκόμματα που θέτει η παρούσα κυβέρνηση στην Ελεγκτική Υπηρεσία καταγράφονται για πρώτη φορά στην έκθεση, καθώς επί της παρούσας Κυβέρνησης η άρνηση στην πληροφόρηση έχει μορφή επαναλαμβανόμενου μοτίβου, όπως είπε.

Εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας, η Έλενα Κλεόπα είπε ότι η Υπηρεσία θα μελετήσει τα νομοσχέδια που προτείνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης για τον εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας και θα συνδράμουν σε αυτά.

Εκ μέρους της Αρχή κατά της διαφθοράς, ο Μάκης Κωνσταντινίδης είπε ότι η Αρχή συνεισέφερε αρκετά στη διαδικασία ετοιμασίας της έκθεσης. Σημείωσε ότι στο προσχέδιο της έκθεσης διαπίστωσαν 14 λάθη ή ανακρίβειες, τα οποία επισήμαναν και στην τελική έκθεση έγιναν αποδεκτά τα 11 εξ αυτών, σημειώνοντας, παράλληλα, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Επιτροπής είναι αυτό της υποστελέχωσης.

Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της Επιτροπής, ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημητρίου, είπε ότι «είναι με ικανοποίηση που ακούσαμε από τον Υπουργό πως το απόγευμα θα προωθηθεί από μέρους του στο Υπουργικό Συμβούλιο το πλέγμα των νομοθεσιών που αφορά και συνταγματικές τροποποιήσεις για τη μεταρρύθμιση και της Νομικής και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας».

Την ίδια ώρα, πρόσθεσε, ακούγοντας και το μέλος της Αρχής κατά της Διαφθοράς, με τα ζητήματα που υπάρχουν με την έλλειψη προσωπικού, «αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία για να καταθέσουμε πρόταση νόμου για να μετατραπεί η Αρχή κατά της Διαφθοράς σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, ώστε να έχει ευελιξία και μεγαλύτερη παραγωγικότητα στο να επιτελέσει το έργο της».

Εντός της Επιτροπής, η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου είπε ότι δεν θεωρεί ιδιαίτερα θετική μια έκθεση που καταγράφει ότι υπάρχουν θεσμοί με απόλυτες εξουσίες που είναι υπεράνω ελέγχου, καθώς αυτό είναι το προοίμιο της διαφθοράς. Έθεσε στον Υπουργό το ζήτημα ότι είναι οξύμωρο να εξετάζει η Νομική Υπηρεσία ένα νομοσχέδιο που την αφορά άμεσα και πρότεινε να απευθυνθεί το Υπουργείο σε ανεξάρτητη ομάδα νομικών.

Όσον αφορά την Αρχή κατά της διαφθοράς, είπε ότι αυτή ήταν αποτέλεσμα της επικοινωνιακής διαχείρισης της Κυβέρνησης Αναστασιάδη για το σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων και δεν θεωρεί η ίδια ότι μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ή να επιτελέσει τον στόχο της χωρίς προσωπικό, κάνοντας αναθέσεις σε τρίτους, με τον Γενικό Εισαγγελέα να μπορεί να διακόψει τις έρευνες της.

Από την πλευρά του, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης είπε ότι οι μεγάλες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης καταρρέουν, καθώς τα ζήτημα της μεγάλης καθυστέρησης παραμένουν και ο κόσμος δεν είναι πρόθυμος να πάει στο δικαστήριο να διεκδικήσει τα δικαιώματα του.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας είπε ότι τα κορυφαία εγκλήματα στην Κύπρο όχι μόνο έμειναν ατιμώρητα αλλά επιβραβεύτηκαν, ενώ ο μόνος θεσμός που στέκει στον τόπο είναι ο θεσμός του Γενικού Ελεγκτή κι αυτός βρέθηκε ενώπιον της δικαιοσύνης. «Το μεγαλύτερο λίπασμα της ασυδοσίας είναι η ατιμωρησία», είπε, κάνοντας αναφορά στο Χρηματιστήριο, τα αξιόγραφα, τον Συνεργατισμό, αλλά και στο Πραξικόπημα, αναφέροντας ότι οι εισαγγελικές αρχές και η πολιτική ηγεσία δεν έκαναν το καθήκον τους.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς είπε ότι είμαστε ένα διεφθαρμένο κράτος από το ‘60 και μετά, και η διαφθορά έχει ριζώσει στην κουλτούρα μας, οριζόντια, «απλώς στην προηγούμενη κυβέρνηση δεν υπήρχε ντροπή». Ο ίδιος είπε ότι διαβάζει την έκθεση με θετικό πρόσημο.

Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μαρίνος Μουσιούττας, σε δηλώσεις του μετά την Επιτροπή, είπε ότι έχουμε πολλά ακόμα να κάνουμε, όμως υπήρξε βελτίωση σε αρκετούς παράγοντες από την προηγούμενη έκθεση.

Εντός της Επιτροπής, ο ανεξάρτητος Βουλευτής, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, είπε ότι η κ. Χαραλαμπίδου έχει «εισαγγελική εμμονή», την οποία δεν είχε όταν εισαγγελέας ήταν ο Κώστας Κληρίδης, ο οποίος, άφησε ατιμώρητους τους υπεύθυνους για την οικονομική κατάρρευση της Κύπρου, κατά την έκφρασή του. Επιπλέον, είπε ότι πρέπει να εξεταστεί ο διαχωρισμός των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, αλλά δεν μπορεί να εξεταστεί ο έλεγχος του.