Τέσσερα πιθανά σενάρια για το ποιο θα είναι το μέλλον της Κύπρου με ορίζοντα το 2035 επεξεργάστηκε μια ομάδα 36 Κυπρίων, Ε/κ και Τ/κ, σε μια προσπάθεια ενθάρρυνσης του κοινωνικού διαλόγου και του προβληματισμού για τις προοπτικές του νησιού.

Η πρωτοβουλία των «Σεναρίων για το Μέλλον της Κύπρου» άρχισε το 2022 «ως αποτέλεσμα της αναγνώρισης του μεταβαλλόμενου και αβέβαιου περιβάλλοντος στο οποίο κινείται σήμερα το νησί λόγω της συνεχιζόμενης πολιτικής διαμάχης, των γεωπολιτικών αλλαγών και των εντάσεων καθώς και της μετανάστευσης, της κλιματικής αλλαγής, του πληθωρισμού, της εκρηκτικής αύξησης των τιμών της ενέργειας και άλλων παραγόντων».

Σύμφωνα με ανακοίνωση της ομάδας που παρουσίασε προ ημερών τα σενάρια προ ημερών, τα οποία δημοσιοποιούνται σήμερα ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές, «θεώρησαν αναγκαίο να καταβληθεί μια μοναδική προσπάθεια με σκοπό τη συζήτηση και τον αναστοχασμό από κοινού σχετικά με τις προοπτικές για το μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη τις πολλαπλές καθημερινές ανησυχίες που τους προβληματίζουν σήμερα». Στην ομάδα συμμετέχουν επίσης άτομα από όλες τις θρησκευτικές μειονότητες της Κύπρου και υπάρχει ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων, όπως αναφέρεται.

Η πρωτοβουλία χρησιμοποιεί τη μέθοδο της «Διαδικασίας των Μετασχηματιστικών Σεναρίων», η οποία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά πριν από τρεις δεκαετίες στη Νότιο Αφρική κατά την περίοδο της μετάβασης από το απαρτχάιντ. Έχει επίσης εφαρμοστεί, υπό την καθοδήγηση του οργανισμού Reos Partners, σε εθνικά και περιφερειακά σενάρια για το μέλλον σε εκατοντάδες περιπτώσεις ανά το παγκόσμιο, περιλαμβανομένων της Κολομβίας, της Γουατεμάλας, της Αιθιοπίας, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, της Ταϊλάνδης, των Κάτω Χωρών κ.ά.

Ο τέως Πρόεδρος της Κολομβίας και βραβευθείς με το Νόμπελ Ειρήνης, Juan Manuel Santos δήλωσε ότι δεδομένης της δικής του εμπειρίας σε σχέση με τη χρήση μετασχηματιστικών σεναρίων και της νέας αυτής προσέγγισης της συνεργασίας, «ένιωσα μεγάλη ικανοποίηση όταν πληροφορήθηκα για τη νέα πρωτοβουλία που αφορά τα Σενάρια για το Μέλλον της Κύπρου. Η εν λόγω προσέγγιση μας προσκαλεί να μη φοβόμαστε την πολυπλοκότητα, να μη φοβόμαστε την αλήθεια, και αντ’ αυτού να λαμβάνουμε υπόψη τις διαφορετικές οπτικές και δυνατότητες».

Τα τέσσερα πιθανά σενάρια έχουν ως εξής:

«Με κανένα τρόπο». Πρόκειται για ένα σενάριο στασιμότητας και αδράνειας, σύμφωνα με το οποίο μια νέα αποτυχία της ειρηνευτικής διαδικασίας βαθαίνει ακόμη περισσότερο τη διαίρεση και το Κυπριακό παραμένει σε τέλμα καθώς ο de facto διαχωρισμός εδραιώνεται.

«Ο δικός μου τρόπος». Πρόκειται για ένα σενάριο απόκλισης και αντιπαλότητας, όπου η τουρκοκυπριακή ηγεσία επιδιώκει ενεργά τη διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους και συναντά την αντίδραση της ελληνοκυπριακής πλευράς.

«Ο δικός τους τρόπος».  Ένα σενάριο ειρήνης υπό πίεση με τις διαπραγματεύσεις να διεξάγονται κάτω από εξωτερικές πιέσεις και με ελάχιστη ενεργό συμμετοχή των πολιτών και οι οποίες οδηγούν σε μια εύθραυστη ομοσπονδία που στερείται της ευρείας λαϊκής αποδοχής.

Το σενάριο «Ο δικός μας τρόπος», είναι ένα σενάριο ανθεκτικής ειρήνης», όπου μια πολυεπίπεδη προσέγγιση με ευρεία συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και με προσοχή σε θέματα όπως κοινωνική συνοχή, διασφάλιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών, οδηγεί σε μια ανθεκτική και συμπεριληπτική ομοσπονδία.

Τα σενάρια αυτά δεν αποτελούν προβλέψεις, δεν αποτελούν επιλογές διαπραγμάτευσης και ούτε είναι εξαντλητικά, ανέφερε η Mille Bojer, Διευθύντρια της Reos Partners και εκ των συντονιστών της διαδικασίας.  «Άλλα άτομα θα μπορούσαν να φανταστούν άλλα σενάρια.  Αυτό που έχει σημασία είναι ότι συζητάμε για το μέλλον και ερχόμαστε σε επαφή με άτομα τα οποία σκέφτονται διαφορετικά», πρόσθεσε.  

Για να πάρουμε ενημερωμένες αποφάσεις για το μέλλον μας πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη όλα τα πιθανά σενάρια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που δεν επιθυμούμε να πραγματοποιηθούν, ανέφερε ο Πέτρος Αριστοδήμου, μέλος της ομάδας. Αλλιώς, πρόσθεσε, το μέλλον μπορεί να μας φέρει προ τετελεσμένων τα οποία θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και να αποφευχθούν.

Η αλληλεξάρτηση των Κυπρίων είναι μια πραγματικότητα που διατρέχει όλα τα σενάρια – δεν πρόκειται να εξαλειφθεί, ακόμα και αν δεν είναι αντιληπτή και αισθητή από όλους στον ίδιο βαθμό, ανέφερε ο Τ/κ Χουσείν Σιλμάν, μέλος της ομάδας.

Οι συζητήσεις και οι αποφάσεις σχετικά με το μέλλον του νησιού δεν πρέπει να περιορίζονται σε μία και μόνο μικρή ομάδα, οι πολίτες πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος, σημείωσε η Michelle Καρή, επίσης μέλος της ομάδας.