Στην πάρα πολύ μεγάλη γεωστρατηγική σημασία που έχει το έργο EuroAsia Interconnector για την Κυπριακή Δημοκρατία, αναφέρθηκε ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Γιώργος Παπαναστασίου, τονίζοντας «το σοβαρό ενδιαφέρον» που υπάρχει από γειτονικές χώρες, πέραν του Ισραήλ, όπως είναι η Ιορδανία και πιθανόν η Σαουδική Αραβία.

«Η Κυπριακή Δημοκρατία πέραν των οφελών των οποίων θα έχει η ίδια μπορεί επιπρόσθετα να γίνει και ένα γεωστρατηγικό σημείο», κάτι που «παλεύουμε χρόνια τώρα να κάνουμε μέσα από ενεργειακούς πόρους», τόνισε ο Υπουργός κατά τη σημερινή συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας.

Αναφερόμενος στο πόσο σημαντικό είναι το έργο για εμπλοκή του κράτους κάτω από προϋποθέσεις, ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι η ΕΕ έχει αποφασίσει όλα τα κράτη μέλη να είναι ηλεκτρικά διασυνδεδεμένα, και πρόσθεσε ότι η Κύπρος επειδή είναι κάπως μακριά, για να μπορεί να είναι διασυνδεδεμένη με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας κοστίζει 1,57 δισ. ευρώ και με τις πρόσφατες αυξήσεις το ποσό ανέρχεται στα σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι παρά τα δημοσιεύματα, «ο πρόχειρος υπολογισμός μας τι θα κοστίσουν τα 2 δισ. ευρώ, αν επιβαρυνθούν οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας, είναι 0,7 σεντ την Κιλοβατώρα», ενώ σήμερα στην Κύπρο πληρώνουμε γύρω στα 34 με 35 σεντ την Κιλοβατώρα», προσθέτοντας ότι το κόστος με τον EuroAsia Interconnector θα ανέλθει τελικά στα 34,7 σεντ με 35,7 σεντ την Κιλοβατώρα.

«Δεν είναι σοβαρή επιβάρυνση για να δοθούν αυτά τα οφέλη (γεωστρατηγικά, ηλεκτρική ανεξαρτησία, κόμβος ηλεκτρικής ενέργειας) στην Κυπριακή Δημοκρατία», υπογράμμισε.

Ο Υπουργός Ενέργειας είπε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα προβεί σε αξιολόγηση του έργου για την οικονομική βιωσιμότητα που έκανε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και θα παρουσιαστεί στο Υπουργείο, προσθέτοντας ότι η ΕΤΕπ λέει ότι στο δίκτυο μπορείς να κάνεις αποθήκευση μέσω μπαταρίας.

«Εμείς διαφωνούμε γιατί ο Interconnector δίνει πολλαπλά άλλα οφέλη», ανέφερε, και πρόσθεσε ότι με τις μπαταρίες μπορεί να αποθηκεύεις ηλεκτρική ενέργεια και να μην απορρίπτεις ενέργεια από ΑΠΕ, «αλλά ο Interconnector δίνει πολύ περισσότερα οφέλη».

Ανέφερε ότι το Υπουργείο Ενέργειας βρίσκεται στη διαδικασία ανάθεσης ή κατακύρωσης προς συγκεκριμένο φορέα που εξειδικεύεται στη διενέργεια μελετών για «οικονομική βιωσιμότητα και γεωστρατηγική αξία», και πρόσθεσε ότι υπάρχουν και χώρες της Μέσης Ανατολής που θέλουν να διασυνδεθούν με το ευρωπαϊκό δίκτυο και «αν όλα αυτά τα υλοποιήσουμε με μία στρατηγική η Κύπρος γίνεται ένας σημαντικός κόμβος» που θα συνδέει τη Μέση Ανατολή με την ΕΕ.

Επιδοτήσεις

Ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι η Κύπρος εμπλέκεται στο έργο καθώς μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υποσχέθηκε στον Φορέα υλοποίησης 100 εκ. ευρώ που θα είναι δάνειο της ΚΔ και επιδότηση προς το έργο. Πρόσθεσε πως υπάρχουν επίσης τα 657 εκ. ευρώ της επιδότησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η επιδότηση περιορίζεται μόνο στο κομμάτι διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης, πρόσθεσε.

Ανέφερε ότι στο έργο εμπλέκεται και ο ΑΔΜΗΕ Ελλάδας, στον οποίο το ελληνικό κράτος κατέχει το 51% και ουσιαστικά όταν ολοκληρωθεί η συμφωνία με τον ΑΔΜΗΕ η ελληνική Δημοκρατία θα συμμετέχει στο έργο, ενώ σημείωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία σήμερα είναι τελείως εκτός.

«Για μας δεν νοείται σε ένα τέτοιο έργο να μην έχει εμπλοκή η Κυπριακή Δημοκρατία» και για γεωστρατηγικούς λόγους αλλά και για άλλους λόγους, πρόσθεσε.

Εξάλλου, ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, είπε ότι είναι ένα έργο ιδιωτικού φορέα που εκκρεμεί για μια δεκαετία. Πρόσθεσε ότι η δέσμευση της Κυβέρνησης έναντι του έργου είναι «και σε σχέση και με την τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων».

«Από δημόσιες δηλώσεις εκπροσώπων της ΕΤΕπ υπάρχουν κάποιες απόψεις για το έργο και αναμένεται  τον ερχόμενο μήνα αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Κύπρο οπόταν θα τύχουμε αναλυτικής ενημέρωσης», πρόσθεσε.

Ανέφερε ότι η Κυβέρνηση μελετά προσεκτικά το θέμα “γιατί δεν μπορούμε χωρίς μεγάλη και σε βάθος αξιολόγηση μελέτη του έργου (τεχνική και οικονομική) να εμπλακεί η Κυβέρνηση σε τόσο μεγάλο κόστος».

«Εξετάζουμε και το θέμα ότι θα πρέπει να υπάρχει απόλυτη διασφάλιση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και απόλυτη διασφάλιση του διοξειδίου του άνθρακα», σημείωσε.

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Νάσος Κτωρίδης χαρακτήρισε την ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector 2.000 MWh «κορυφαίο έργο κοινού ενδιαφέροντος της ΕΕ» το οποίο συνδέει τα τεχνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας (μέσω Κρήτης) με την Ευρώπη με θαλάσσια καλώδια συνεχούς τάσης.

«Με την υλοποίηση του έργου οραματιζόμαστε τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου» και «διασφαλίζεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού» για τις τρεις χώρες, ανέφερε.

Ο κ. Κτωρίδης είπε πως με το έργο «μειώνεται σημαντικά η τιμή ηλεκτρικής ενέργειας των οικιακών και επιχειρηματικών καταναλωτών», αλλά και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αυξάνοντας τη διείσδυση των ΑΠΕ.

Ανέφερε ότι το έργο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη το 2013 ως έργο κοινού ενδιαφέροντος και επαναξιολογήθηκε θετικά το 2015, 2017, 2019 και το 2021.

«Η τελευταία έγκριση συμπερίληψης του έργου στα έργα κοινού ενδιαφέροντος έγινε στις 9 Μαΐου του 2023», πρόσθεσε.

Ο κ. Κτωρίδης είπε ότι στους μετόχους του φορέα EuroAsia Interconnector, που είναι κυπριακή εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, θα συμμετέχει και ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς της Ελλάδας κατά 25%, στο πλαίσιο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αύξησης κεφαλαίου θα καλυφθεί από υφιστάμενους και νέους μετόχους.

Ανέφερε ότι όλα τα έξοδα από το 2011 μέχρι σήμερα καλύφθηκαν από ίδιους πόρους του Φορέα υλοποίησης και των μετόχων του και από χορηγίες της ΕΕ για εκπόνηση μέρος των μελετών και πρόσθεσε ότι «δεν υπήρξε οποιαδήποτε επιβάρυνση της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κύπριου φορολογούμενου».

Βιωσιμότητα

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του EuroAsia Interconnector είπε ότι το έργο αξιολογήθηκε θετικά από τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς και «κρίθηκε οικονομικά βιώσιμο» και πρόσθεσε πως η τελευταία θετική αξιολόγηση για τη βιωσιμότητα του έργου έγινε στις 9 Ιουνίου 2023.

Οφέλη στον Κύπριο καταναλωτή

Επίσης, ο κ. Κτωρίδης είπε ότι «η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης προσφέρει σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη και ουσιαστικό οικονομικό όφελος στον Κύπριο καταναλωτή της τάξης του 200 εκ. ευρώ ετησίως», που αντιστοιχεί σε μείωση κατά 20% του τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας, κάθε μήνα.

Υλοποίηση

Επίσης, ο κ. Κτωρίδης είπε ότι ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας ανέρχεται στο 1,23 δισ. ευρώ και με εξασφάλιση ευρωπαϊκών χορηγήσεων 757 εκ. ευρώ το συνολικό κόστος περιορίζεται στο 1,17 δισ. ευρώ.

Ανέφερε επίσης ότι η χρηματοδότηση του 1,17 δις. ευρώ θα γίνει με την επαναξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ ταυτόχρονα ο φορέας υλοποίησης βρίσκεται «σε παράλληλη διαβούλευση με κορυφαίο κρατικό ευρωπαϊκό οργανισμό και μαζί με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προχωρεί στην σύναψη κοινοπρακτικού δανείου».

Επιπλέον, ανέφερε ότι το έργο έχει εξασφαλίσει όλες τις αδειοδοτήσεις και βρίσκεται στο στάδιο κατασκευής με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2029.

Αναφορικά με τα οφέλη από την κατασκευή του έργου, ο κ. Κτωρίδης είπε ότι ενισχύεται η γεωπολιτική θέση της Κύπρου στον ενεργειακό χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, ενισχύεται σημαντικά ο πολιτικός ρόλος και η σημασία της ΕΕ στην ανάπτυξη της πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας με τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου και του αραβικού κόλπου».

Ανέφερε, επίσης, ότι τερματίζεται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, ενώ δημιουργείται ένας αξιόπιστος διάδρομος ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ μέσω Κύπρου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Μιλώντας κατά τη συνεδρία της Επιτροπής Ενέργειας, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ, Ανδρέας Πουλλικκάς, είπε ότι τέτοιες υποδομές όπως το EuroAsia Interconnector που αφορά το καλώδιο που θα ενώσει την Κύπρο με την Κρήτη και κατ’ επέκταση με την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού της ΕΕ, έχουν ωφέλιμη ζωή περίπου 35-40 χρόνια και για αυτό είναι «στρατηγικής σημασίας και για την ΕΕ και για την Κύπρο».

Είπε ακόμη ότι η συμφωνία προνοεί καταμερισμό κόστους 37% για την Ελλάδα και 63% για την Κύπρο, νοουμένου ότι ο Φορέας υλοποίησης θα εξασφαλίσει χορηγίες των 750 εκ. ευρώ – πράγμα που έχει εξασφαλίσει – και θα εξασφαλίσει και την υπόλοιπη χρηματοδότηση.

Η υποβολή ερωτήσεων από τους βουλευτές αποφασίστηκε να γίνει σε επόμενη συνεδρία της Επιτροπής.

Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής, βουλευτής του ΔΗΣΥ, Κυριάκος Χατζηγιάννης, είπε ότι το θέμα αφορά ένα έργο στρατηγικής και γεωπολιτικής σημασίας, που θα πρέπει ως τέτοιο να αντιμετωπιστεί. Πρόσθεσε ότι το έργο αντιμετωπίζει την ανάγκη ρύθμισης σε σχέση με την χρηματοδότηση.

«Αυτό είναι το τελευταίο κομμάτι της ολοκλήρωσης των τελικών αποφάσεων και καλείται η πολιτεία να ολοκληρώσει της μελέτης της», πρόσθεσε.

Ο κ. Χατζηγιάννης είπε ότι είναι «έργο του αιώνα και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες» όπως είναι η αποθήκευση, η μετάβαση στις ΑΠΕ, με τη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και με το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού.

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Αντρέας Πασιουρτίδης, είπε ότι «η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την υπόλοιπη Ευρώπη – με την Κύπρο να είναι το μοναδικό κράτος που δεν είναι ηλεκτρικά διασυνδεδεμένο με άλλο κράτος μέλος –  είναι επιβεβλημένη και προς τη σωστή κατεύθυνση».

Ανέφερε ότι μέσα από τη συζήτηση δημιουργήθηκαν συγκεκριμένα ερωτήματα, τα οποία κατά τη συνέχιση της συζήτησης θα τεθούν, ούτως ώστε να ξεκαθαρίσουν.

Το πρώτο ερώτημα είναι η οικονομική βιωσιμότητα ανέφερε και πρόσθεσε ότι «υπάρχει ένα υπόλοιπο το οποίο θα πρέπει να μάθουμε από που θα προέλθει και με ποιες εγγυήσεις, αν και όταν απαιτηθούν από το κράτος ή αν θα προέλθουν από ιδιωτικά κεφάλαια».

Το δεύτερο, συνέχισε, είναι πως διασφαλίζεται η ασφάλεια του Κράτους.

«Αντιλαμβάνεστε ότι ένα νησί στην ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί να εξαρτάται αποκλειστικά από ένα καλώδιο, το οποίο για οποιοδήποτε λόγο μπορεί σε συγκεκριμένη φάση να διακόψει την παροχή του», πρόσθεσε.

Ο κ. Πασιουρτίδης είπε ότι το τρίτο, είναι ποιο θα είναι το κόστος για τον καταναλωτή και αυτό «θα πρέπει να είναι πολύ λιγότερο από αυτό που θα έχει αν δεν γίνει η ηλεκτρική διασύνδεση».

Σε κοινή δήλωση, οι βουλευτές του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου και Χρύσης Παντελίδης αναφέρουν ότι το ΔΗΚΟ στηρίζει το έργο καθώς αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία που έχει η άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου και η ηλεκτρική διασύνδεσή της με την Ελλάδα και το Ισραήλ, καθώς και τη μεγάλη γεωστρατηγική αξία μιας τέτοιας υποδομής στην ανατολική Μεσόγειο με επίκεντρο το νησί μας.

Επιπρόσθετα, εκφράζουν πλήρη ικανοποίησή «για την απόφαση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη για ενδελεχή εξέταση της οικονομικής βιωσιμότητας Έργου, με προοπτική τη συμμετοχή και της Κυπριακής Δημοκρατίας στο συγκεκριμένο Έργο, υπό την προϋπόθεση να κριθεί βιώσιμο και με όποιο τρόπο κριθεί πιο δόκιμος και πιο αποτελεσματικός».

Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ – Συνεργασία, Μιχάλης Γιακουμή, είπε ότι με βάση την τεκμηριωμένη ανάλυση του ίδιου του Υπουργού Ενέργειας αντιληφθήκαμε καλύτερα αφενός τη σημασία για τη γεωστρατηγική διασύνδεση, σε συνδυασμό αφετέρου με το κρατικό κεντρικό σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που ξεκίνησε η προκαταρτική του διαβούλευση.

«Κατανοούμε παράλληλα ότι μείναμε πολύ πίσω χρονικά και για τα δύο αυτά θέματα – ως αναγκαία στρατηγικά έργα υποδομής (διασύνδεση και αποθήκευση)», πρόσθεσε.

Ο κ. Γιακουμή έθεσε σειρά ερωτημάτων που αφορούν το κατά πόσο η τεχνοοικονομική μελέτη βιωσιμότητας του έργου από τον Φορέα Υλοποίησης είναι βιώσιμη, και πως σκέφτεται τελικά η Κυπριακή Δημοκρατία αν τα δεδομένα είναι τεκμηριωμένα θετικά, να πάρει επενδυτική απόφαση, να συμμετέχει στο έργο.

Ανέφερε, επίσης, ότι οι δηλώσεις και οι ενέργειες του Υπουργείου Ενέργειας και του ίδιου του Υπουργού για το συγκεκριμένο θέμα, γίνονται μελετημένα, με διαφάνεια, και με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και η ΔΗΠΑ έχει πεισθεί ότι είναι σε λογική και σωστή κατεύθυνση.