Η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι πως το δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ πρέπει να ενασκείται εντός των πλαισίων του διεθνούς δικαίου και εντός των πλαισίων του  διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, μιλώντας σήμερα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών κατά την παρουσίαση του προϋπολογισμού του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2024, και απαντώντας σε επικρίσεις Βουλευτών του ΑΚΕΛ για τη στάση της Κυβέρνησης στο θέμα του πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Ο κ. Κόμπος είπε, επίσης, πως σκοπός της πρότασης της Κύπρου για δημιουργία θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου προς τη Γάζα δεν είναι να μεταφερθεί έστω και ένας Παλαιστίνιος από τη Γάζα προς την Κύπρο. Επεσήμανε πως η Κυπριακή Δημοκρατία προσεγγίζει το θέμα της δημιουργίας αυτού του διαδρόμου ρεαλιστικά, αφού καμία πρωτοβουλία δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την έγκριση του Ισραήλ, που ανησυχεί, όπως είπε, για θέματα ασφαλείας.

Κτίσαμε πάνω στη σχέση εμπιστοσύνης που έχει καλλιεργηθεί με το Ισραήλ, ανέφερε ο ΥΠΕΞ, σημειώνοντας πως η σχέση αυτή πάει πίσω πολλά χρόνια. Ανέφερε πως βρίσκονται πλέον σε ένα δομημένο διάλογο, αφού δόθηκε η πολιτική έγκριση από το Ισραήλ για τη δημιουργία ομάδων εργασίας για συζήτηση όλων των πτυχών του θέματος.

Σημείωσε πως η πρόταση της Κύπρου εμπεριέχει διάφορα σενάρια και φάσεις αναλόγως αν θα είναι άμεση, μεσοπρόθεσμη ή πιο μακροπρόθεσμη η βοήθεια. Είπε, ακόμη, πως θα υπάρξει ανάγκη για μεταφορά μεγάλης βοήθειας για μεγάλο χρονικό διάστημα και η Κύπρος προετοιμάζεται για όλα τα σενάρια.

Ο Βουλευτής και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαϊδης, ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής πως «δυστυχώς έχουμε γίνει βασιλικότεροι του βασιλέως σε ό,τι αφορά τη στάση μας στο έγκλημα που διαπράττεται αυτή την ώρα στη Γάζα».

Είπε ακόμη απευθυνόμενος στον κ. Κόμπο πως «είσαστε η μόνη κυβέρνηση στον πλανήτη που δεν είπατε λέξη κριτικής», διερωτώμενος αν «υπάρχει λίγος αυτοσεβασμός σε αυτό το κράτος που είναι υπό κατοχή και ίχνος ευαισθησίας για τα εγκλήματα που διαπράττει το κράτος του Ισραήλ». Η βουλευτής του ΑΚΕΛ Μαρίνα Νικολάου ρώτησε επίσης γιατί η κυβέρνηση «δεν έχει ψελλίσει λέξη» ή δεν αναγνώρισε έστω, όπως είπε, την κατοχή του κράτους του Ισραήλ στην Παλαιστίνη.

«Εγώ βασιλόφρων δεν είμαι και ως εκ τούτου δεν θεωρώ ότι θα μπορούσα να είμαι ποτέ βασιλικότερος του βασιλέως», ανέφερε απαντώντας ο κ. Κόμπος. Είπε πως έχει πάει στη Ραμάλα δυο φορές και ήταν ο πρώτος Υπουργός Εξωτερικών που πήγε εκεί μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 του Οκτώβρη και πως είχε συναντήσεις με διάφορους υψηλόβαθμους Παλαιστίνιους αξιωματούχους. Παρατήρησε πως σε επίσημο επίπεδο στη Ραμάλα η στάση της Λευκωσίας δεν έτυχε της κριτικής που τυγχάνει από το ΑΚΕΛ.

Ο ΥΠΕΞ ανέφερε ακόμη πως «η ευαισθησία μας δεν εκφράζεται μόνο με ρητορική και με μια μορφή ανάδειξης των θέσεών μας. Εμείς προσπαθούμε εμπράκτως να κάνουμε κάτι για τον πληθυσμό της Γάζας. Είμαστε το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ το οποίο κάνει μια πολύ συγκεκριμένη, δομημένη, συγκροτημένη προσπάθεια σε συνεννόηση με τους Παλαιστίνιους, μεταφέροντας δικές τους ανησυχίες, προτάσεις, εισηγήσεις και προβληματισμούς», ανέφερε, σημειώνοντας πως η Λευκωσία έχει τακτικότατη επαφή με τους Παλαιστίνιους για το θέμα αυτό.

Είπε ακόμη πως κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στο Ισραήλ συναντήθηκε με επτά οικογένειες ομήρων που έχει απαγάγει η Χαμάς και πως δεν μπορεί να υπάρχει καμία διαφορετική προσέγγιση από τη θέση ότι απαιτείται η άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων.

Ανέφερε πως αυτό που έγινε στις 7 του Οκτώβρη από τη Χαμάς ήταν μια τρομοκρατική ενέργεια, για την οποία δεν μπορεί να υπάρχει καμία δικαιολογία.

Εξάλλου, αναφερόμενος στο σχέδιο «Εστία» ο κ. Κόμπος είπε πως αυτό παραμένει ενεργοποιημένο σε περίπτωση που χρειαστεί περαιτέρω εκκένωση είτε από το Ισραήλ είτε από άλλες χώρες της περιοχής εάν υπάρχει επέκταση της κρίσης.

Ανέφερε πως αυτή τη στιγμή 33 χώρες εκπροσωπούνται στο Κέντρο «Ζήνων», προετοιμαζόμενοι όλο αυτό το διάστημα στην περίπτωση που χρειαστεί να ενεργοποιηθεί η εκκένωση από γειτονικές χώρες.

Για το θέμα της κατάργησης του βέτο στην ΕΕ, ο κ. Κόμπος είπε πως έχει ξεκινήσει μια διαδικασία με πρωτοβουλία κάποιων κρατών μελών της ΕΕ για μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας της ΕΕ και πως η Κύπρος έχει αρχίσει μια μελέτη του τι αυτό συνεπάγεται, πού ακριβώς αναφέρονται με ποιους τρόπους θα μπορούσε να υλοποιηθεί και ποια είναι η θέση μας σε κάθε έναν από τους τομείς αυτούς.

Ανέφερε πως κάποιος δεν μπορεί να είναι δογματικός και πως αυτό που κάνουν είναι ότι αξιολογούν με τους ειδικούς την κάθε μια από τις διάφορες πτυχές που υπάρχουν. Προσπαθούμε να είμαστε σε μια ομάδα κρατών που συμμετέχουν ενεργά και εποικοδομητικά σε αυτή τη συζήτηση, σημείωσε.

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προσπαθειών αναβάθμισης του ψευδοκράτους, ο Υπουργός Εξωτερικών είπε πως γίνεται προσπάθεια να κτιστούν σχέσεις με τουρκογενή κράτη και είναι στα πλάνα να ανοίξει πρεσβεία της Κύπρου στο Καζακστάν, και λόγω της ανάπτυξης των εμπορικών σχέσεων με τη χώρα αυτή. Είπε εξάλλου πως προσπαθούν να διαμορφώσουν μια πρόταση για δημιουργία δυσχερειών ως προς τις παράνομες αγοραπωλησίες στα κατεχόμενα.

Αναφερόμενος στη διαδικασία αναδιάρθρωσης του τρόπου λειτουργίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ο κ. Κόμπος είπε μεταξύ άλλων πως έχει ξεκινήσει μια φιλόδοξη προσπάθεια για αναβάθμιση της διπλωματικής ακαδημίας.

Απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτή του ΑΚΕΛ Μαρίνας Νικολάου για την προσήλωση στον δυτικόστροφο προσανατολισμό που αναφέρεται στους στόχους του Υπουργείου και γιατί αυτός δεν είναι προσανατολισμός στη βάση των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Κόμπος είπε πως η Κυβέρνηση είναι προσηλωμένη στον δυτικόστροφο προσανατολισμό της Κύπρου κάτι που αξιολογήθηκε θετικά σε ό,τι αφορά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τόνισε ακόμη πως η κυβέρνηση έχει επίγνωση της ανάγκης διαφύλαξης και προστασίας των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή του ΔΗΣΥ, Χάρη Γεωργιάδη, για το κτίριο του Υπουργείου Εξωτερικών, ο κ. Κόμπος είπε πως έχει εντοπιστεί η ανάγκη για μετακόμιση για να υπάρξει πλήρης ανακαίνιση του κτιρίου και πως «έτρεχε» μια διαδικασία από το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με άλλες υπηρεσίες για διαπραγμάτευση για αγορά κτιρίου που τελεσφόρησε τις τελευταίες μια με δυο ημέρες με βάση την πληροφόρηση από το Υπουργείο Οικονομικών. Πρόσθεσε πως το θέμα θα πάει για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο και τότε θα μπορεί να παραδοθεί το κτίριο για χρήση από το Υπουργείο Εξωτερικών για να μετακινηθούν για να ξεκινήσει η διαδικασία ανακαίνισης του κεντρικού κτιρίου.

Σε ερώτηση επίσης του κ. Γεωργιάδη για τη διπλωματική παρουσία της Κύπρου στο εξωτερικό, ο κ. Κόμπος είπε πως έχουν την πρόθεση παρουσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και πάλι στη Λιβύη από όπου υπήρξε αποχώρηση λόγω του πολέμου, ενώ θα μπορούσε και συζήτηση για τις χώρες της Βαλτικής.

Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, ανέφερε μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, πως ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος, «ιδιαίτερα για μια μικρή χώρα όπως είναι ο τόπος μας, μια ημικατεχόμενη πατρίδα με τόσες προκλήσεις και κινδύνους».

Προϋπολογισμός ΥΠΕΞ

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2024 ανέρχεται σε €111.927.298. Οι δεσμευτικές δαπάνες ανέρχονται στο 85,4% ή €95,6 εκ. του συνόλου του προϋπολογισμού. Οι μη δεσμευτικές δαπάνες ανέρχονται μόλις στο 14,6% ή €16,3 εκ από τις οποίες 8,7% ή €9,7 εκ αφορούν λειτουργικά έξοδα της διοίκησης (Κέντρου) και των διπλωματικών αποστολών.  

Υπάρχει αύξηση κατά €9,1 εκ (8,89%) των συνολικών δαπανών (€111.927.298) του Προϋπολογισμού του 2024 σε σχέση με τις συνολικές δαπάνες (€102.789.084) του 2023, ενώ όπως σημείωσε ο κ. Κόμπος υπάρχει και μια ανοδική τάση για τα επόμενα έτη και λόγω της επερχόμενης Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.

 Οι κυριότερες αυξήσεις στον προϋπολογισμό του 2024 έχουν ως ακολούθως: €4,0 εκ. για τα λειτουργικά έξοδα διπλωματικών αποστολών, €3,0 εκ. για την Ειρηνευτική Δύναμη Ηνωμένων Εθνών Κύπρου, €1,9 εκ. για Δαπάνες του Μόνιμού Διπλωματικού Προσωπικού, €0,7 εκ. για συνεισφορές σε Διεθνείς Οργανισμούς.

Μεγάλο μέρος των τακτικών δαπανών του Υπουργείου αφορά τα λειτουργικά έξοδα των διπλωματικών αποστολών (μισθοί επιτόπιου προσωπικού, λειτουργικά έξοδα και έξοδα συντήρησης). Το σύνολο των εξόδων αυτών ανέρχεται στα €30.991.262 (Παράρτημα 4) και αντιστοιχούν στο 28% του συνολικού Προϋπολογισμού του Υπουργείου (31% του συνόλου των τακτικών δαπανών). 

Σχέδιο Δράσης Υπ. Εξωτερικών

Το Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2023-2024, περιλαμβάνει τις ακόλουθες εμβληματικές δράσεις: 1. Συμβολή στη διαδικασία επίλυσης του κυπριακού προβλήματος και προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας, 2. Ενίσχυση και θεσμοθέτηση της συνεργασίας με γειτονικά και άλλα κράτη, 3. Διασφάλιση της επαρκούς και καταρτισμένης εκπροσώπησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προετοιμασία για την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026, 4. Προώθηση της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ζώνη Σένγκεν, 5. Προώθηση της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Visa Waiver Program.

Στις δηλώσεις του, μετά τη συνεδρία, αναφορικά με το πλάνο λειτουργίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ο κ. Κόμπος είπε πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει σημαντικότατες δυνατότητες να εκμεταλλευτεί, καθώς και μεγάλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει. Τούτο προσεγγίζεται και καλλιεργείται δια της μεγέθυνσης του αποτυπώματός μας και απαιτείται διαρκής επαναβαθμονόμηση και προσαρμογή, ανέφερε.

Η εξωτερική μας πολιτική περιστρέφεται γύρω από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους εξής αντικειμενικούς στόχους: προστασία, με κάθε κόστος, της Κυπριακής Δημοκρατίας, δημιουργία συνθηκών επωφελών για την επανένωση του τόπου μας, αξιοποίηση της ιδιότητας του Κράτους μέλος της ΕΕ, σε όλα τα επίπεδα και για όλα τα θέματα και σταθερή εμβάθυνση των ήδη εξαίρετων σχέσεων με κράτη της περιοχής μας, ανέφερε. 

Σε αυτό εντάσσεται η αρχιτεκτονική επέκταση της περιφερειακής πολυμέρειας μέσα από τα σχήματα των Τριμερών και ενισχυμένων Τριμερών, καθώς επίσης η διατήρηση και η ενίσχυση της αξιοπιστίας μας με προσήλωση σε θέσεις αρχών, διεθνούς νομιμότητας με γνώμονα πάντα τη διαφύλαξη, την προστασία και την προώθηση της εικόνας της χώρας, επεσήμανε.

Ο ΥΠΕΞ αναφέρθηκε επίσης στη διασφάλιση της αγαστής σχέσης με την Ελλάδα και στη διαρκή ενίσχυση της στενότητας των δεσμών.

Υπογράμμισε πως για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός και η αναδιοργάνωση του Υπουργείου Εξωτερικών, σημειώνοντας πως ήδη έχουν γίνει σημαντικά βήματα και υπάρχει ένα σαφέστατο πλάνο προς υλοποίηση.

Σε ό,τι αφορά την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026 επεσήμανε πως αποτελεί μια πρόκληση, αλλά και μια ευκαιρία και έτσι  αντιμετωπίζεται.

Ο κ. Κόμπος υπογράμμισε, ακόμη, πως απαιτείται η συνεργασία όλων των εξουσιών και φορέων και αυτό ήταν το μήνυμα προς την Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής.

Δηλώσεις

Στις δηλώσεις του μετά τη συνεδρία της Επιτροπής, ο Βουλευτής και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαϊδης, είπε πως ο προϋπολογισμός του ΥΠΕΞ παραμένει στο πολύ χαμηλό 1% επί του κρατικού προϋπολογισμού, εκφράζοντας ετοιμότητα στήριξης μια αύξησης στον προϋπολογισμό δεδομένου ότι αυτό έχει, όπως ανέφερε, μια προστιθέμενη αξία στις προσπάθειες που γίνονται όχι μόνο για το Κυπριακό διεθνώς αλλά γενικότερα με την προώθηση της θέσης της Κύπρου στην περιοχή και στον κόσμο.

Ανέφερε ακόμη πως η εξωτερική πολιτική της Κύπρου πρέπει να είναι σωστά προσανατολισμένη και να υπηρετεί αρχές, κάνοντας λόγο για μια «πολύ θλιβερή πραγματικότητα», αφού όπως σημείωσε «η χώρα μας και η κυπριακή Κυβέρνηση που την εκπροσωπεί είναι η μόνη χώρα στον πλανήτη που δεν έχει ασκήσει οποιασδήποτε μορφής κριτική στα εγκλήματα που διαπράττει το κράτος του Ισραήλ κατά αμάχων». Πρόσθεσε πως «το 70% των δολοφονηθέντων κατά τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα» είναι γυναικόπαιδα, και σημείωσε πως μέχρι και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν «έχουν ψελλίσει κριτική σε βάρος των πρακτικών, που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο από πλευράς του κράτους Ισραήλ».

«Με τέτοιου είδους προσεγγίσεις στην εξωτερική μας πολιτική δυστυχώς καταρρακώνουμε κάθε αξιοπιστία που έχουμε ως κράτος και την ίδια ώρα υπονομεύουμε τον αγώνα μας για απαλλαγή από την κατοχή, για  επικράτηση του διεθνούς δικαίου και στη δική μας περίπτωση», ανέφερε.