Σαράντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα (14/08) από τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, που είχε ως αποτέλεσμα οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις που εισέβαλαν στο νησί στις 20 Ιουλίου 1974, να καταλάβουν και άλλες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκδιώκοντας από τα σπίτια τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.

Την 14η Αυγούστου 1974, οι τουρκικές δυνάμεις, παρά την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί, διεύρυναν τα επεκτατικά τους σχέδια, παραβιάζοντας επανειλημμένα κάθε κανόνα διεθνούς νομιμότητας. Μια ακόμη αποφράδα ημέρα στη σύγχρονη ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας που σηματοδοτεί την έναρξη του «Αττίλα 2».

Χαράματα της 14ης Αυγούστου, οι Τούρκοι βομβάρδισαν την Αμμόχωστο. Οι κάτοικοι την εγκαταλείπουν, ακούγοντας τους βομβαρδισμούς. Η πόλη καταλήφθηκε χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Η πόλη, αφού λεηλατήθηκε, αποκλείστηκε από τα τουρκικά στρατεύματα και σε κανέναν δεν επιτρεπόταν η είσοδος. Η Αμμόχωστος σιγά-σιγά μετετράπη σε «πόλη φάντασμα». 

Οι δύο ομάδες της πόλης, Ανόρθωση και Νέα Σαλαμίνα δε ξεχνούν και υπόσχονται πως μια ημέρα θα επιστρέψουν… 

H ανάρτηση της Ανόρθωσης: «Πικρά βλασταίνουν οι αλίανθοι στην αμμουδιά σου…

Πικρές οι τόσες Άνοιξες, πικρά τα Καλοκαίρια σου…

Αμμόχωστος, πόλη μας, γη μας, δρομοδείκτη μας…

14η Αυγούστου 1974: Έναρξη του Αττίλα ΙΙ – Δεύτερη Φάση της Τουρκικής Εισβολής

Την ημέρα εκείνη, αρχικά, άρματα μάχης και μονάδες πεζικού κινήθηκαν ανατολικά της Αμμοχώστου, δυτικά προς τον τουρκοκυπριακό θύλακα της Λεύκας και την κωμόπολη Μόρφου. Οι μάχες γύρω από τη Λευκωσία ήταν ολοήμερες. Η κατάληψη της Αμμοχώστου μένει ακόμα και σήμερα ζωντανή και επώδυνη, για όσους τη βίωσαν. Μέχρι το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του κυπριακού εδάφους. Δηλαδή, όλο το τμήμα του σχεδίου Ντενκτάς και την Αμμόχωστο. Μέσα σε λιγότερο από τρεις ημέρες ολοκλήρωσαν την κατάληψη της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Κατέλαβαν επίσης, την πεδιάδα της Μεσαορίας, τη Μόρφου και την Καρπασία.

Η κατάληψη της Αμμοχώστου

Χαράματα της 14ης Αυγούστου, οι Τούρκοι βομβαρδίζουν ξανά την Αμμόχωστο. Μόνο κάποιοι εθνοφρουροί είχαν μείνει και αντιστέκονταν για ώρες, χωρίς πυρομαχικά, χωρίς ενίσχυση και χωρίς καθοδήγηση. Ταμπουρωμένοι σε δύο-τρία σημεία την κράτησαν με όσα πυρομαχικά είχαν. Η πόλη καταλήφθηκε. Στις 16 Αυγούστου του 1974 ο τουρκικός στρατός βρέθηκε στην πόλη της Αμμοχώστου. Η Αμμόχωστος, μετά την κατάληψή της στις 16 Αυγούστου 1974, λεηλατήθηκε και το μεγαλύτερό της μέρος σφραγίστηκε.

Ο όρος «πόλη φάντασμα» ανήκει στον Σουηδόδημοσιογράφο Jan-Olof Bengston, ο οποίος επισκέφθηκε στο λιμάνι της Αμμοχώστου με το απόσπασμα της χώρας του στην UNFICYP και αγναντεύοντας τη σφραγισμένη πόλη έγραφε στην εφημερίδα Kvallsposten (24.9.2007):

«Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα – Σεπτέμβριος 1977 – τα τραπεζάκια που σερβίρεται το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά, και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη φάντασμα».

H επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δύο πλευρές, χωρίς ποτέ να επιστραφεί στους νόμιμους κατοίκους της. Από τον Οκτώβριο του 2020 οι Τούρκοι έχουν «ανοίξει» τμήμα της πόλης και της παραλίας της, στο πλαίσιο του σχεδίου τους για σταδιακή διάνοιξη ολόκληρης της πόλης και εποικισμό της, παραβιάζοντας χωρίς συστολή τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Από τον μαύρο Αύγουστο του 1974, η Ανόρθωσις Αμμοχώστου ανέλαβε έναν ακόμη σημαντικότατο ρόλο, να διατηρήσει άσβεστη τη φλόγα του πόθου για επιστροφή. Οι νέες γενεές Αμμοχωστιανών, που γεννήθηκαν δυστυχώς μακριά της, στην ερώτηση «από πού είσαι;», να απαντούν με περηφάνεια: «από την Αμμόχωστο»!

Αποστολή μας είναι οι θύμισες της πόλης μας να παραμείνουν ζωντανές για τους Αμμοχωστιανούς μέχρι την άγια ώρα που ελεύθεροι θα βαδίσουμε ξανά στους δρόμους της.

Κράτα γερά Βαρώσι μας… κράτα γερά μάνα Αμμόχωστος…

Χώμα που περπάτησα, γη που νοσταλγώ…

Να ξέρεις, θα γυρίσουμε, πιστοί στην Άνοιξή σου…»

Η ανάρτηση της Νέας Σαλαμίνας: «Η πιο μαύρη μέρα του χρόνου για τον κάθε Αμμοχωστιανό / ή έχει ξημερώσει, αφού την 14η Αυγούστου 1974 ολοκληρώθηκε το δράμα του Κυπριακού λαού με την υλοποίηση της β’ φάσης του σχεδίου Αττίλας και καταλήφθηκε η αγαπημένη μας Αμμόχωστο.

Ήταν η μέρα που στερηθήκαμε το Δημοτικό Στάδιο, το ΓΣΕ, το οίκημα μας, τη χρυσή μας άμμο, τα σπίτια μας και σταμάτησε ο χρόνος αφού προσφυγοποιήθηκαν και άλλες χιλιάδες Κύπριοι και παραμένουν πρόσφυγες μέχρι και σήμερα.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΝΕΑΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ καταδικάζει την ολοκλήρωση του σχεδίου του τουρκικού στρατού και της πολιτικής του ηγεσίας με την κατάληψη της πόλης μας. Ένας μήνας που μας πληγώνει καθώς χώρισε τα εδάφη μας, όπως επίσης Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, στα δύο.

Η θέληση μας για επιστροφή προσκρούει στη συνεχή αδιαλλαξία της Τουρκίας για να συναινέσει και να υποβοηθήσει στην οριστική λύση του Κυπριακού προβλήματος, αλλά αυτό δεν αλλάζει το στόχο μας που δεν είναι άλλος από την επιστροφή στην πόλη μας.

Η ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ υπάρχει και για να κρατά άσβεστη τη φλόγα της τελικής δικαίωσης και όλες τις οι προσπάθειες στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε πάντοτε δίπλα από το Δήμο Αμμοχώστου και την πολιτεία στηρίζοντας κάθε προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος και ποτέ δεν θα συμβιβαστούμε με κάτι λιγότερο από την επιστροφή.

Θα προσπαθούμε μέχρι ξανά να γεμίσουν οι δρόμοι της πόλης με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους πλάι πλάι στην κοινή μας πατρίδα και μέχρι να δούμε την ερυθρόλευκη σημαία να κυματίσει στο οίκημα μας στην Αμμόχωστο».