Το Υπουργείο Δικαιοσύνης επεξεργάζεται μελέτες και έρευνες προκειμένου να εξετάσει τι συμβαίνει σε άλλα νομικά συστήματα, σε σχέση με τον διττό ρόλο του Γενικού Εισαγγελέα και το ανέλεγκτο των αποφάσεων του, ανέφερε εκπρόσωπος του Υπουργείου σε συνεδρία την Τετάρτη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, η οποία εξέτασε την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου στην Κύπρο για το 2023, σε ό,τι αφορά το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης.
Εξάλλου, εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας είπε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας αποφάσισε να προωθήσει διεργασία εσωτερικής επανεξέτασης των αποφάσεων του και θα ανακοινώσει σύντομα νέα διαδικασία για επανεξέταση των αποφάσεων του για δίωξη, μη δίωξη ή διακοπή δίωξης, από νέα ομάδα νομικών λειτουργών εντός της Νομικής Υπηρεσίας, κάνοντας ένα βήμα προς τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που σημείωναν την ανάγκη δικαστικού ή ιεραρχικού ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα.
Στην Επιτροπή Θεσμών συζητήθηκε επίσης το ζήτημα της ποιότητας απονομής δικαιοσύνης, το οποίο επίσης θίγεται στην έκθεση της Κομισιόν, σημειώνοντας την ανάγκη ψηφιοποίησης, αλλά και τις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην εκδίκαση υποθέσεων, τις ελλείψεις σε υποστηρικτικό προσωπικό και την ανεπάρκεια των κτηριακών υποδομών.
Στις συστάσεις της έκθεσης για το κράτος δικαίου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει να ενισχυθεί η ανεξαρτησία και η λογοδοσία της εισαγγελικής αρχής, «με την πρόβλεψη της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα περί μη άσκησης δίωξης ή διακοπής της διαδικασίας».
Ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης ανέφερε ότι στην έκθεση γίνεται αναφορά για την ανάγκη απρόσκοπτης πρόσβασης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στην πληροφόρηση. Θίγοντας τα προβλήματα που προκύπτουν από τον διττό ρόλο του θεσμού, σημείωσε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις που προκύπτουν από τη μη παραχώρηση στοιχείων που ζητά η Ελεγκτική Υπηρεσία, ενώ συχνά, ως Νομικός Σύμβουλος του κράτους, είναι αυτός που συμβουλεύει να μη δοθούν τα στοιχεία.
Εκ μέρους του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η Ανώτερη Λειτουργός Νομικών Θεμάτων, Φαίδρα Γρηγορίου, είπε ότι το ζήτημα του ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα αποτελεί προτεραιότητα της εκτελεστικής εξουσίας. Ανέφερε ότι το Υπουργείο διεξάγει μελέτη και έρευνα των παρόμοιων με την Κύπρο νομικών συστημάτων και εξετάζει και άλλες μελέτες για το θέμα. Σημείωσε ότι είναι ένα πολύ σοβαρό συνταγματικό ζήτημα και το όποιο νομοσχέδιο δεν ετοιμάζεται «εν μία νυκτί».
Όσον αφορά τα προβλήματα στον τομέα της δικαιοσύνης, η κ. Γρηγορίου είπε ότι το 2023 ήταν κομβική χρονιά για τις μεταρρυθμίσεις και πρέπει να δοθεί χρόνος για να φανούν τα αποτελέσματα. Σημείωσε ότι στην έκθεση της Επιτροπής γίνεται θετική αποτύπωση των προσπαθειών της Κυπριακής Δημοκρατίας για εκσυγχρονισμό του κράτους δικαίου.
Έρχεται νέα διαδικασία
Εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας, η Εισαγγελέας Έλενα Ζαχαριάδου είπε ότι ως αποτέλεσμα της σύστασης της έκθεσης για ενίσχυση της ανεξαρτησίας και λογοδοσίας της εισαγγελικής αρχής, ο Γενικός Εισαγγελέας αποφάσισε να προωθήσει διεργασία εσωτερικής επανεξέτασης των αποφάσεων του.
Όπως εξήγησε, κάθε παραπονούμενος θα μπορεί να ζητήσει επανεξέταση της απόφασης του Γενικού Εισαγγελέα για μη δίωξη ή διακοπή δίωξης. Η επανεξέταση θα γίνεται από νέα ομάδα νομικών λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας και η απόφαση, μαζί με το σκεπτικό, θα κοινοποιείται στον παραπονούμενο. Όπως σημείωσε, θα είναι μία δομημένη διαδικασία, η οποία θα δοθεί σύντομα στη δημοσιότητα από τον Γενικό Εισαγγελέα και θα ενισχύσει τη διαφάνεια.
Επιπλέον, η ΝΥ θα κωδικοποιήσει τα κριτήρια βάσει των οποίων λαμβάνονται οι αποφάσεις για δίωξη ή μη δίωξη ή διακοπή δίωξης. Το ενιαίο έγγραφο επίσης θα ανακοινωθεί δημόσια. Όπως σημείωσε, τα παραπάνω αποτελούν σημαντική συμβολή στη λογοδοσία της ΝΥ και στη διαφάνεια των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα.
Όσον αφορά τις προτάσεις για διαχωρισμό των ρόλων του Γενικού Εισαγγελέα, η κ. Ζαχαριάδου είπε πως μία τέτοιας φύσεως συνταγματική αναθεώρηση προϋποθέτει σοβαρή έρευνα και μελέτη για να αναδειχθούν οι ανάγκες που υπάρχουν για αναθεώρηση, να αναδειχθούν πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης και να εξεταστεί αν οι αλλαγές μπορούν να καλυφθούν με βάση το Σύνταγμα, το δίκαιο της ανάγκης και την πολιτική κατάσταση του τόπου. Δεδομένου ότι θα αποφασιστεί από την εκτελεστική εξουσία, είπε ότι η ΝΥ είναι έτοιμη να συμβάλει στη συζήτηση και να τοποθετηθεί επί συγκεκριμένων προτάσεων.
