Του Γιώργου Χρυσάνθου
Κύπρος, έτος 1956. Οι Βρετανοί αποικιοκράτες αποφασίζουν λίγο πριν τις γιορτές του Πάσχα να απαγορεύσουν τη χρήση μάσκουλων, δηλαδή κροτίδων, στο πλαίσιο των μέτρων που λάμβαναν για καταστολή του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Οι Ελληνοκύπριοι νέοι της εποχής, καλέστηκαν να σταματήσουν ένα έθιμο δεκαετιών, με τις αγγλικές δυνάμεις να προαναγγέλλουν ελέγχους και συλλήψεις, με αποτέλεσμα οι εξελίξεις να γίνουν πρώτο θέμα στις εφημερίδες της εποχής.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 10/04/1956
"Που τζιαιρός ρε κουμπάρε Πίριλλε – λαλώ του – που παίζαμε ποτούτα τα μάσκουλα τα εφτάφωνα την Λαμπρήν! Τωρά που μας τα απαγορεύσαν, τζι’ εν έσιει ποτούτα ούλλα, εν μυρίζει Λαμπρόν τα ευλοημένα!"
Οι μέρες που ακολούθησαν ήταν δύσκολες, αφού κάποιοι Ελληνοκύπριοι δεν συμμορφώθηκαν, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν από τους Βρετανούς στο δικαστήριο για κατοχή βόμβας βενζίνης, δηλαδή μολότοφ, αν και ο ίδιοι υποστήριζαν ότι τις έφτιαχναν για το Πάσχα και όχι για τον αγώνα της ΕΟΚΑ.
ΧΑΡΑΥΓΗ 16/05/1956
"Δικηγόροι υπεράσπισης παρουσιάσθηκαν οι κ.κ. Λεύκος Κληρίδης και Σαββάκης Γιωργαλλής. Ο κ.Κληρίδης εισηγήθηκε ότι η βόμβα θα χρησιμοποιούταν ως κροτίδα κοντά στην αυλή της εκκλησίας όπως συνηθίζεται στις γιορτές του Πάσχα."
Τα ντοκουμέντα της εποχής, τα οποία μαζεύει και επεξεργάζεται ο δημοσιογράφος και ερευνητής λαογράφος Γιώργος Σοφοκλέους, καταδεικνύουν ότι κάποια από τα έθιμα του Πάσχα, δηλαδή οι Λαμπρατζιές και οι κροτίδες, μας παίρνουν πολύ πίσω στο χρόνο, σε εποχές που οι Άγγλοι έκαναν τη δική τους προσπάθεια να τα απαγορεύσουν.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ-Δημοσιογράφος/Ερευνητής-Λαογράφος
"Ήταν δύσκολο να το χειριστούν οι Άγγλοι, γιατί στηριζόντουσαν στα πιστεύω ενός ολόκληρου λαού."
Οι Άγγλοι προσπάθησαν λοιπόν να περιορίσουν τα έθιμα με τα μάσκουλα. Την ιστορία και σχετική φωτογραφία κατάφερε να διασώσει ο τότε αγωνιστής της ΕΟΚΑ Κυριάκος Θεοδότου από τη Λάρνακα, εντάσσοντας τα ντοκουμέντα στην Ανθολογία του, ο Γιώργος Σοφοκλέους.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ-Δημοσιογράφος/Ερευνητής-Λαογράφος
"Τα ονόμαζαν πομπάρτες ή μάσκουλα. Ήταν από χυτό μπρούτζο. Τη διαδικασία έκαναν οι νεωκόροι δηλαδή οι καντηλανάφτες όπως λέμε στην κυπριακή."
Τότε βεβαίως, τα έθιμα του Πάσχα είχαν άλλη μορφή από αυτή που πήραν σήμερα.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ-Δημοσιογράφος/Ερευνητής-Λαογράφος
"Σήμερα τα πράγματα είναι ανεξέλεγκτα και αν συνεχίσουμε έτσι θα είναι η καταστροφή των εθίμων του τόπου μας."
Σε κάθε περίπτωση οι Βρετανοί είχαν προσπαθήσει μάταια πριν από 7 δεκαετίες να αλλάξουν το DNA των κυπριακών εθίμων του Πάσχα, για να φτάσουμε τελικά στο σήμερα, όπου τα έθιμα αυτά παρερμηνεύτηκαν από ομάδες νεαρών, σε σημείο που αλλοιώθηκε πλήρως ο λόγος ύπαρξης τους.
