Του Νικόλα Ζαννέττου – [email protected]
Εδώ και μερικά χρόνια οι σχέσεις Ουάσιγκτον και Άγκυρας χαρακτηρίζονταν από διπλωματικούς κύκλους ως «δύσκολες» και «περίπλοκες». Από τη μια η μανία του Τούρκου Προέδρου να αναδείξει τη χώρα του ως κάτι περισσότερο από μια περιφερειακή δύναμη, τον οδηγούσε σε αλλοπρόσαλλες και προκλητικές σε σχέση με τις προσδοκίες της Δύσης αποφάσεις. Από την άλλη οι Δυτικοί που κατηγορούνται για την ανοχή που επέδειξαν στις αναθεωρητικές πολιτικές και ενέργειες του Ερντογάν τα τελευταία χρόνια, επιλέγοντας την διαχείριση παρά την αντιμετώπιση τους. Στη βαριά και δύσκολη ατζέντα χωράει και το κυπριακό και αυτό αναδείχθηκε στη διάρκεια μιας πρόσφατης συζήτησης στην Επιτροπή Εξωτερικών της Γερουσίας παρουσία της Υφυπουργού Εξωτερικών αρμόδιας για πολιτικές υποθέσεις Βικτόρια Νούλαντ.
Η κ. Νούλαντ, στην εισαγωγική της τοποθέτηση μίλησε για μια πολύπλευρη και πολύπλοκη σχέση με την Τουρκία, η οποία είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ για περισσότερα από 68 χρόνια.
Ανατολική Μεσόγειος, κυπριακό, Βαρώσια
Τα μέλη της Επιτροπής εστίασαν σε μεγάλο βαθμό στις προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Ζήτησαν την άποψη της κ. Νούλαντ για τις πρόσφατες προκλητικές ενέργειες Ερντογάν στα Βαρώσια.
«Υπάρχουν τομείς στους οποίους είμαστε σταθερά ευθυγραμμισμένοι στην πολιτική και τις προοπτικές και συνεργαζόμαστε καλά. Υπάρχουν τομείς όπου έχουμε βαθιές διαφωνίες με την τουρκική κυβέρνηση περιλαμβανομένης της Κύπρου. Σε αυτές τις δύο κατηγορίες, ο Πρόεδρος Μπάιντεν και όσοι δουλεύουμε γι’ αυτόν είμαστε ευθείς με τους Τούρκους συνομιλητές μας όταν διαφωνούμε, όπως είναι και οι Τούρκοι αξιωματούχοι με εμάς», ανέφερε η κ. Νούλαντ μια μέρα μετά τις ανακοινώσεις Ερντογάν στα Βαρώσια.
Μετά από σχετική ερώτηση επανέλαβε την πάγια θέση της Ουάσιγκτον για το θέμα των Βαρωσίων.
«Καλούμε τον ηγέτη της Τουρκίας να αντιμετωπίσει τις διαφωνίες στην περιοχή μέσω της διπλωματίας παρά μέσω προκλητικών ενεργειών και ρητορικής. Καταδικάζουμε τις ανακοινώσεις του Τ/κ ηγέτη Τατάρ και του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν που αφήνει τους Τ/κ να πάρουν τον έλεγχο σε μέρος των Βαρωσίων. Αυτή η κίνηση είναι ασύμβατη με τα ψηφίσματα 550 και 789 για τα Βαρώσια τα οποία λένε ότι η περιοχή πρέπει να δοθεί στον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Οι ΗΠΑ βλέπουν αυτή την ενέργεια ως προκλητική, απαράδεκτη και επιβλαβή για τις προοπτικές συνέχισης των διαπραγματευτικών συνομιλιών. Καλούμε σε αναστροφή αυτής της απόφασης και εργαζόμαστε με εταίρους που έχουν την ίδια άποψη στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Μια καθοδηγούμενη από τους Κυπρίους συνολική διευθέτηση για επανένωση του νησιού, μέσω μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας είναι το μοναδικό μονοπάτι για τη διαρκή ειρήνη και σταθερότητα», ήταν η ξεκάθαρη δήλωση της Νούλαντ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες, σύμφωνα με πληροφορίες είναι εξαιρετικά ενοχλημένοι για τις αποφάσεις των Τούρκων σε σχέση με τα Βαρώσια καθώς κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να αποτραπούν τα τετελεσμένα και φέρονται να είχαν λάβει τέτοιες διαβεβαιώσεις από την Άγκυρα. Εξ ου και τόσο σε ότι αφορά τις συζητήσεις για την Προεδρική Δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, όσο και σε ότι αφορά το ψήφισμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ τήρησαν αυστηρή στάση προς την Άγκυρα και συγκρούστηκαν με τους Βρετανούς σε μερικές περιπτώσεις.
Το ζήτημα των S-400
Η αγορά του πυραυλικού συστήματος S-400 εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα αγκάθια της αμερικανοτουρκικής ατζέντας. Η πρόσφατη ανακοίνωση της Άγκυρας ότι προτίθεται να προχωρήσει σε απόκτηση και νέας συστοιχίας πυραύλων, επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τη συζήτηση, η οποία να υπενθυμίσουμε ότι έθεσε την Τουρκία εκτός του προγράμματος των μαχητικών F-35 ενώ επιβλήθηκαν κυρώσεις σε βάρος Τούρκων αξιωματούχων.
«Καθώς εργαζόμαστε στενά με την Άγκυρα για τα ζητήματα του Αφγανιστάν μετά την απόσυρση των Αμερικανικών στρατευμάτων, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ήταν ξεκάθαρος με τον Πρόεδρο Ερντογάν όταν υπάρχουν θέματα διαφωνίας όπως και όλα τα μέλη της ομάδας μας με τους ομόλογους του. Εξακολουθούμε να έχουμε ενστάσεις στην αγορά και ενεργοποίηση των ρωσικών πυραύλων S-400 και έχουμε κάνει ξεκάθαρο ότι οποιεσδήποτε άλλες αγορές από την Ρωσία θα ενεργοποιήσουν επιπλέον κυρώσεις CAATSA. Η πώληση και συμπαραγωγή των F-35 θα παραμείνει σε αναστολή», ανέφερε η Νούλαντ.
Η Αμερικανίδα διπλωμάτης ανέφερε επίσης ότι η Ουάσιγκτον ασκεί πιέσεις στην Τουρκία να αποφύγει την εμπλοκή της σε περιφερειακές διενέξεις που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Ως τέτοιο περιέγραψε τον ρόλο της Τουρκίας στην κρίση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ η οποία προκάλεσε νέες εντάσεις. Η Νούλαντ είπε ότι οι πιέσεις εστιάζονται στο να παροτρύνει η Τουρκία το Αζερμπαϊτζάν να απελευθερώσει άμεσα τους κρατούμενους, να υποστηρίξει την εκεχειρία ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν και να βοηθήσει τις πλευρές να καταλήξουν σε βιώσιμη και διαρκή πολιτική διευθέτηση της διένεξης.
Τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Οι Αμερικανοί επί των ημερών Μπάιντεν έχουν επίσης έντονη άποψη για τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κράτους-δικαίου στην Τουρκία.
«Η προστασία αυτών των ελευθεριών είναι κρίσιμη για την Τουρκία για να είναι μια σταθερή, δημοκρατική και αξιόπιστη Σύμμαχος και εταίρος. Έχουμε καταστήσει σαφές σε όλα τα επίπεδα προς την τουρκική κυβέρνηση αλλά και στην ετήσια έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών τη σημασία αυτών των ζητημάτων και τις συγκεκριμένες ανησυχίες μας. Ο Πρόεδρος εξέφρασε την απογοήτευση του για την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κατά της βίας των γυναικών και η Κυβέρνηση συνεχίζει να παροτρύνει την τουρκική κυβέρνηση να υποστηρίξει την ισότητα των φύλων και την ενίσχυση των δικαιωμάτων γυναικών και κοριτσιών», είπε χαρακτηριστικά.
Καταλήγοντας η κ. Νούλαντ ανέφερε ότι ο καλύτερος τρόπος για την επίλυση των ανησυχιών της αμερικανοτουρκικής ατζέντας είναι η συνέχιση της επαφής σε όλα τα επίπεδα με ειλικρίνεια και καθαρότητα με τους Τούρκους αξιωματούχους.
