Καθώς η Άγκυρα επικαλείται εδώ και καιρό μια σειρά από νομικά επιχειρήματα προς αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελλάδας επί των νησιών του Αιγαίου προκαλώντας έντονη ανησυχία με τη ρητορική της, ο Δρ. Διεθνούς Δικαίου Νικόλα Ιωαννίδης, εξηγεί το ιστορικό και νομικό πλαίσιο που καταρρίπτουν την τουρκική επιχειρηματολογία.
Η Συνδιάσκεψη της Λωζάνης
Ο Δρ. Ιωννίδης εξηγεί ότι η συνδιάσκεψη της Λωζάνης η οποία οδήγησε στην ομώνυμη Συνθήκη στη συνέχεια, έλαβε χώρα το 1922 μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και στο μεταίχμιο της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της ίδρυσης του νέου τουρκικού κοσμικού κράτους.
«Η συνδιάσκεψη οδήγησε στη Συνθήκη της Λωζάνης τον Ιούλιο του 1923 και ήταν μια συνθήκη που ρύθμιζε τα σύνορα και το θέμα των μειονοτήτων εντός Τουρκίας. Έτσι μαζί με τα χερσαία σύνορα ρυθμίστηκαν και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της μικρασιατικής ακτής και των νήσων του νοτιοανατολικού Αιγαίου και με βάση τη συνθήκη πήρε όλα τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου πέραν των τριών ναυτικών μιλίων από τη μικρασιατική ακτή, εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο και τα Δωδεκάνησα που τότε ανήκαν στην Ιταλία. Στη συνέχεια τα Δωδεκάνησα εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων», εξήγησε, επισημαίνοντας πως σήμερα η Τουρκία για ακόμα μια φορά αμφισβητεί ίσως εντονότερα από το παρελθόν αυτό το νομικό πλαίσιο.
Τα τουρκικά επιχειρήματα
Η Τουρκία σήμερα ισχυρίζεται ότι επειδή η Ελλάδα έχει στρατικοποιήσει τα νησιά, κατά παράβαση των συνθηκών σύμφωνα με την ίδια, αυτό σημαίνει ότι η κυριαρχία τους θα πρέπει να επανεξεταστεί. Θεωρεί ότι η κυριαρχία των νησιών αυτών τελεί υπό την αίρεση της αποστρατικοποίησης κάτι που δεν έχει σύμφωνα με τον Δρ. Ιωαννίδη νομικό έρεισμα.
Τα τρία καθεστώτα
Στη συνθήκη της Λωζάνης περιλαμβάνονται τρία καθεστώτα, προσθέτει. Το πρώτο λέει ότι η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος και η Ικαρία πρέπει να αποστρατικοποιηθούν μερικώς. Το δεύτερο αναφέρεται στα στενά των Δαρδανελίων και λέει ότι η Λήμνος και η Σαμοθράκη θα πρέπει να αποστρατικοποιηθούν πλήρως αλλά αυτή η συνθήκη καταργείται από τη στιγμή που αντικαταστάθηκε από τη συνθήκη του Μοντρέ. Η συγκεκριμένη συνθήκη όχι μόνο δεν προνοεί αποστρατικοποίηση, αλλά δίνει το δικαίωμα στην Τουρκία να επανεξοπλίσει τα στενά άρα στη βάση της αρχής της αμοιβαιότητας μπορεί και η Ελλάδα να εξοπλίσει τα νησιά, τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, εφόσον δεν υφίσταται η συγκεκριμένη απαγόρευση.
Το τρίτο σχετίζεται με τη Συνθήκη των Παρισίων στην οποία η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος και δεν μπορεί να την επικαλείται για να προωθήσει το στοιχείο της αστρατικοποίησης. Ήταν μια συνθήκη που συμφωνήθηκε το 1947 ανάμεσα στην Ιταλία και τους Συμμάχους, άρα μια πράξη τρίτων που δεν αφορά την Τουρκία και άρα δεν μπορεί να την επικαλείται.
Η μοναδική υποχρέωση της Ελλάδας
Σύμφωνα με τον Δρ. Ιωαννίδη, η μοναδική υποχρέωση της Ελλάδας που έχει ισχύ και σήμερα είναι για τα νησιά Λέσβος, Σάμος, Χίος και Ικαρία τα οποία οφείλει να διατηρεί μερικώς αποστρατικοποιημένα. Όμως η Ελλάδα τα έχει εξοπλίσει στον απόηχο της τουρκικής εισβολής της Κύπρου το 1974, της στρατιάς του Αιγαίου και του Casus Belli. Ως εκ τούτου η Ελλάδα σήμερα θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να τροποποιήσει αυτή την υποχρέωση και να εξοπλίσει τα νησιά.
«Η Τουρκία λέει ότι επειδή δεν αναφέρονται ρητά στη Συνθήκη τα νησιά στα οποία η Ελλάδα έχει κυριαρχία, όλα τα υπόλοιπα που δεν αναφέρονται της ανήκουν. Αυτό το επιχείρημα καταρρίπτεται γιατί όπως είπαμε πριν στην Ελλάδα δόθηκαν όλα τα νησιά που είναι πέραν των τριών ναυτικών μιλίων από τη μικρασιατική ακτή. Άρα δεν χρειαζόταν να αναφέρονται ονομαστικά στα νησιά αυτά», εξηγεί ο Δρ. Ιωαννίδης.
Η επιλογή της Χάγης
Η επιλογή της Χάγης της οποίας τη δικαιοδοσία δεν αναγνωρίζει η Τουρκία, υπάρχει. Η Τουρκία την αφήνει να αιωρείται όμως θέλει σε περίπτωση μιας κοινής προσφυγής να περιλάβει όλα τα ζητήματα όπως την κυριαρχία των νησιών, τις θαλάσσιες ζώνες κτλ, ενώ η Ελλάδα είναι πρόθυμη να το πράξει μόνο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Η Αθήνα διαχρονικά θεωρεί πως το θέμα της κυριαρχίας και της αποστρατικοποίησης ορίζεται ξεκάθαρα από τις υπάρχουσες συνθήκες ως εκ τούτου δεν επιθυμεί να το θέσει στην κρίση ενός διεθνούς επιδιαιτητικού οργάνου.
