Εκατοντάδες θύματα, εκατέρωθεν παραβιάσεις συμφωνιών και σκηνικό αποσταθεροποίησης συνθέτουν την εικόνα της νέας κρίσης στη Μέση Ανατολή. Ένα άλυτο διεθνές πρόβλημα, ξύπνησε για πολλοστή φορά σαν ηφαίστειο και εκτείνεται τόσο στη Λωρίδα της Γάζας ανάμεσα στο Ισραήλ και την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς, όσο και στο εσωτερικό του Ισραήλ ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Άραβες.
Η Λωρίδα της Γάζας
Η Λωρίδα της Γάζας είναι μια περιοχή 225 τετραγωνικών χιλιομέτρων με ακτές στη Μεσόγειο και βρίσκεται ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Ισραήλ. Στρατιωτικές επιχειρήσεις και βία ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστινιακή αρχή για τον έλεγχο της συγκεκριμένης περιοχής πάνε δεκαετίες πίσω. Το σημείο που οι δύο πλευρές συναντώνται είναι η ιερή πόλη τόσο για τους Άραβες όσο και για τους Εβραίους με το όνομα Ιερουσαλήμ. Τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την Ιερουσαλήμ ως την πρωτεύουσα τους.
ΧΑΡΤΗΣ: BBC
Ο πόλεμος για έλεγχο της Γάζας
Προτού το Ισραήλ γίνει κράτος, η πλειοψηφία των ανθρώπων που κατοικούσαν στην περιοχή ήταν κυρίως Παλαιστίνιοι-Άραβες και η περιοχή ήταν γνωστή ως Παλαιστίνη. Στις 14 Μαϊου του 1948, το Ισραήλ ανακηρύσσεται ανεξάρτητο κράτος. Ήταν το πρώτο εβραϊκό κράτος μετά από 2000 χρόνια. Μια μέρα αργότερα, ξεσπά πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και πέντε αραβικά κράτη. Την Ιορδανία, το Ιράκ, τη Συρία, την Αίγυπτο και το Λίβανο. Στο τέλος των συγκρούσεων, ο έλεγχος της Λωρίδας της Γάζας αποδόθηκε στην Αίγυπτο.
Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, 700 χιλιάδες στον αριθμό, εκδιώκονται από το Εβραϊκό κράτος του Ισραήλ και μετακομίζουν στη Γάζα. Αρκετοί εν τέλει παγιδεύονται ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Ισραήλ, με τις δύο χώρες να μην τους δίνουν εύκολη πρόσβαση στο έδαφος τους. Ακόμα και μέχρι το 2018, αρκετοί Παλαιστίνιοι ζούσαν σε καταυλισμούς προσφύγων.
Το 1967, κατά τη διάρκεια του γνωστού πολέμου των έξι ημερών, το Ισραήλ αποκτά τον έλεγχο της περιοχής της Λωρίδας της Γάζας καθώς και άλλων στρατηγικής σημασίας σημείων. Το 1993 και το 1995 στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του Όσλο, οι ηγέτες του Ισραήλ και των Παλαιστινίων διαπραγματεύτηκαν για την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα και άλλες περιοχές. Αυτό έγινε εφικτό το 2005 υπό την Πρωθυπουργία του Αριέλ Σαρόν.
Η Χαμάς ανέκτησε τον έλεγχο της περιοχής το 2006, προκαλώντας μεγάλο πονοκέφαλο στο Ισραήλ. Η Χαμάς, τρομοκρατική οργάνωση για το Ισραήλ, κέρδισε τις εκλογές και πήρε τον έλεγχο της Γάζας. Έκτοτε η Χαμάς διατηρεί τον έλεγχο της περιοχής στην οποία σημειώνονται βίαιες διαμαρτυρίες, επιθέσεις και άλλες πράξεις βίας. Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και άλλες χώρες, θεωρούν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.
Τι συμβαίνει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς;
Θέσαμε το πιο πάνω ερώτημα στον Διεθνολόγο Χρίστο Ιακώβου ο οποίος έζησε και σπούδασε στο Ισραήλ. Μας το απάντησε ως ακολούθως:
Η νέα κρίση που έχει ξεσπάσει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς (Ισλαμικό Αντιστασιακό Κίνημα) αποτελεί επανάληψη του παρελθόντος όπως το έχουμε γνωρίσει μετά την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας το 2000. Κάθε φορά υπάρχει ένα επίμαχο θέμα στο επίκεντρο της βίαιης σύγκρουσης.
Σήμερα αυτό που προκάλεσε την έκρηξη της βίας είναι:
α) η αναβολή των εκλογών στις παλαιστινιακές περιοχές από τον πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος είναι ηγέτης της Φάταχ και ελέγχει την Δυτική Όχθη, επικαλούμενος την ρευστή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, και
β) οι κινήσεις των Ισραηλινών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, μετά την αναγνώριση την προσάρτηση της πόλης από τις ΗΠΑ το 2017. Η Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας, θέλει εκλογές προκειμένου να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο και στις δύο παλαιστινιακές περιοχές. Με την κρίση αυτή, η Χαμάς προσπαθεί να απομονώσει τον Μαχμούντ Αμπάς και να στρέψει τους διεθνείς προβολείς εκ νέου στο ξεχασμένο Παλαιστινιακό Ζήτημα, σε μία εποχή που ο Iσραηλινός πρωθυπουργός δέχεται εσωτερική αμφισβήτηση και το Ισραήλ εξέρχεται βαθύτατα διχασμένο από τις πρόσφατες εκλογές.
Το θέμα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ
Πρόκειται για ένα από τα πιο σύνθετα ζητήματα της μεσανατολικής κρίσης. Σύμφωνα με τον κ. Ιακώβου, όταν το 1947 δόθηκε στις δύο πλευρές το σχέδιο διχοτόμησης της Παλαιστίνης από τον ΟΗΕ, η εβραϊκή πλευρά το ενέκρινε, ενώ η αραβική το απέρριψε. Σύμφωνα με το σχέδιο ένα ποσοστό της Παλαιστίνης θα ετίθετο υπό τον έλεγχο του Ισραήλ, ένα ποσοστό υπό τους Άραβες και η Ιερουσαλήμ θα παρέμενε ως μια διεθνής πόλη εξαιτίας της σημασίας που έχει για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, τους Εβραίους, τους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους. Ακολούθησε ο πόλεμος του 1948, με την Ιερουσαλήμ να καταλήγει στον έλεγχο της Ιορδανίας. Το 1967 στον πόλεμο των 6 ημερών το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ και το 1978 μονομερώς με νόμο την ανακήρυξε πρωτεύουσα του κράτους του παρά το γεγονός ότι καμιά χώρα στον κόσμο δεν το αναγνώρισε, γιατί θεωρήθηκε προϊόν πολέμου. Όμως το 2017 η κυβέρνηση Τραμπ αναγνώρισε την προσάρτηση της Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ρευστής κατάστασης και μιας υποβόσκουσας αντιπαλότητας που ήρθε στην επιφάνεια. Το Ισραήλ επιδιώκει να δημιουργήσει κάποια τετελεσμένα στην περιοχή, γεγονός που επικαλέστηκε ο ηγέτης των Παλαιστινίων Μαχμούντ Αμπάς για να αναβάλει τις προγραμματισμένες εκλογές της 22ας Μαϊου, ώστε να ξεκαθαρίσει το θέμα. Η Ανατολική Ιερουσαλήμ κατοικείται κατά συντριπτική πλειονότητα από Άραβες, οι οποίοι φοβούνται για ενδεχόμενο μαζικής μετακίνησης των πληθυσμών τους από το Ισραήλ.
Τα ανοιχτά κεφάλαια του παλαιστινιακού
Πρόκειται για το εδαφικό, το θέμα των εποίκων και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Οι τελευταίες αποφάσεις των Αμερικανών θεωρούνται ευνοϊκές για την πλευρά του Ισραήλ, με αποτέλεσμα να προκύπτουν βίαιες αντιδράσεις στο κάθε τι. Η ουσία της κρίσης όμως προκλήθηκε από την Χαμάς η οποία ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας με πληθυσμό 2 εκατομμυρίων. Ο Αμπάς ελέγχει την δυτική όχθη του Ιορδάνη με πληθυσμό 3 εκατομμύρια. Στη Λωρίδα της Γάζας κατέφυγε ο Αρχηγός της Χαμάς τον οποίο προηγουμένως καθαίρεσε ο Μαχμούντ Αμπάς, άρα υπάρχει ζήτημα εξουσίας ανάμεσα στους Παλαιστινίους. Η Χαμάς εξαιτίας και της αναβολής των εκλογών επιχειρεί μέσω της εν εξελίξει κρίσης να αποκτήσει τον έλεγχο ανάμεσα στον παλαιστινιακό πληθυσμό και να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στο Ισραήλ με σκοπό να οδηγήσει τους Εβραίους σε διαπραγματεύσεις με την Χαμάς. Πράγμα που όπως εξήγησε ο κ. Ιακώβου, που δεν πρόκειται να συμβεί γιατί η διακηρυγμένη θέση του Ισραήλ είναι πως δεν διαπραγματεύεται με τρομοκράτες. Ούτε και πρόκειται να δεχθεί τη μεσολαβητική πρόταση της Τουρκίας.
Το δίκαιο και το άδικο
Το άδικο πηγάζει από την παραβίαση διεθνών συμφωνιών. Εγώ θεωρώ οριακό σημείο στη νεότερη ιστορία του παλαιστινιακού ζητήματος, τη συμφωνία του Όσλο του 1993. Στη συμφωνία του Όσλο την παραβίασαν και οι δύο πλευρές με αποτέλεσμα η μία να επικαλείται τις παραβιάσεις της άλλης για να χρησιμοποιεί τη βία. Για παράδειγμα οι Παλαιστίνιοι έχουν αθετήσει τη δέσμευση για αφοπλισμό των παραστρατιωτικών οργανώσεων, ενώ οι Ισραηλινοί δεν μπορούν να στέλνουν στρατό εντός της Γάζας.
