Ενώ μετράμε αντίστροφα για την έλευση του 2024, ένα πράγμα δεν μπορεί να λείπει από το τραπέζι για την αλλαγή του χρόνου: η βασιλόπιτα.
Είναι το έδεσμα που έρχεται μαζί με το νέο έτος και αποτελεί πρωτοχρονιάτικο έθιμο, το οποίο κουβαλά ιστορία αιώνων.
Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν «φασουλοβασιλιά». Το κόψιμο στις βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν.
Η θρησκευτική παράδοση
Ο Άγιος Βασίλης ή Μέγας Βασίλειος ήταν μία ασκητική μορφή. Έζησε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας στην Μικρά Ασία και ήταν Έλληνας επίσκοπος αλλά και δεσπότης της Καισαρείας. Μάλιστα είχε δημιουργήσει τη “Βασιλειάδα” ένα ίδρυμα στο οποίο βοηθούσε φτωχούς που το είχαν ανάγκη.
Η ιστορία λέει ότι μία ημέρα ένας φοροθέτης έφτασε στην Καισαρεία για να εισπράξει τους φόρους από τους πολίτες της περιοχής. Οι κάτοικοι, επειδή ήταν φτωχοί, δεν είχαν χρήματα να του δώσουν και έτσι, το κάθε νοικοκυριό έδωσε από ένα χρυσαφικό στον Άγιο Βασίλη, για να το παραδώσει στον φοροθέτη. Ο Άγιος Βασίλης πήρε το ποίμνιο του, στάθηκε μπροστά του και επιβλήθηκε με την ασκητική του μορφή πάνω στη ψυχή του φοροθέτη.
Αφού ο Άγιος Βασίλης άλλαξε γνώμη στον φοροθέτη, τα χρυσαφικά έπρεπε να επιστραφούν στους ιδιοκτήτες τους. Ο Άγιος Βασίλης δεν μπορούσε να το κάνει αυτό και έτσι είπε σε όλους να φτιάξουν πίτες, μέσα στις οποίες έβαλε από ένα χρυσαφικό. Στη συνέχεια μοίρασε τις πίτες και “ως εκθαύματος” ο καθένας πήρε στην πίτα το χρυσαφικό που είχε δώσει.
Για αυτό ο Άγιος Βασίλης έχει ταυτιστεί με τα δώρα. Έτσι κάθε χρόνο το κάθε νοικοκυριό φτιάχνει τη δική του Βασιλόπιτα, την οποία κόβουν μόλις αλλάξει ο χρόνος και στην οποία βάζουν μέσα ένα νόμισμα. Αυτός που θα βρει το νόμισμα θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς.
