Του Νικόλα Ζαννέττου
Αρκούν μερικές συγκρίσεις για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος των επιπτώσεων της πανδημίας στην παγκόσμια οικονομία. Οι οικονομικοί δείκτες και συγκεκριμένα η καθίζηση του Παγκόσμιου ΑΕΠ σήμερα συγκρίνεται με εκείνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το παγκόσμιο χρέος εκτινάχθηκε κατά 15 τρισεκατομμύρια δολάρια εξαιτίας της μεγάλης στήριξης ρευστότητας που δόθηκε τους τελευταίους μήνες. Στην Κύπρο, το δημόσιο χρέος βρίσκεται στο οριακό σημείο του 120% του ΑΕΠ και πλέον εύλογα τίθενται ερωτήματα για το πως θα αποπληρωθεί για να επιστρέψουμε σε συνθήκες ομαλότητας. Ο Οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης, μίλησε αποκλειστικά στο AlphaNews.live.
Helicopter money με τα τσουβάλια
Εξηγώντας πως μέρος της στρατηγικής που ακολουθήθηκε παγκοσμίως ήταν η διοχέτευση μεγάλης ρευστότητας υπό τη μορφή χαμηλότοκων δανείων προς τα κράτη, ο κ. Κληρίδης εξήγησε πως αυτή η λογική ήταν σε μια προσπάθεια να τονωθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων που είχαν πρόβλημα και ευρύτερα της κατανάλωσης στην αγορά. Αυτή η στήριξη μεταφράστηκε στα γνωστά προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, αλλά και με στήριξη στα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα ώστε να διατηρηθεί η κατανάλωση στα μέγιστα δυνατά επίπεδα. Επιπλέον επέτρεπε στα κράτη-μέλη της ΕΕ να προβούν σε κάποιες επενδύσεις με πολύ καλούς όρους δανεισμού σε τομείς όπως η αειφόρος ανάπτυξη, η παιδεία και η υγεία.
Η εκτόξευση του δημόσιου χρέους
Ο κ. Κληρίδης εξήγησε ότι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση του δημόσιου χρέους από τη μια, ωστόσο επισήμανε πως αυτό έγινε με πολύ χαμηλά επιτόκια και σε χώρες όπως η Γερμανία με αρνητικά επιτόκια. Για παράδειγμα η Γερμανία ζητούσε δάνειο 100 ευρώ για το οποίο θα πληρώσει σε βάθος δεκαετίας με 95 ευρώ. Συνεπώς είπε δεν είναι το κλασσικό δημόσιο χρέος που ξέραμε. Ακόμα και στην περίπτωση της Κύπρου, ανέφερε, το επίπεδο των επιτοκίων είναι πιο χαμηλό από ποτέ.
Παράλληλα όμως, τόνισε, δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος της Κύπρου έχει σκαρφαλώσει στο 120% του ΑΕΠ το οποίο μας φέρνει στην άκρη του γκρεμού. Θα πρέπει συνεπώς να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πως θα ξεκινήσει η αποπληρωμή του ώστε σε περίπτωση που υπάρξει μια νέα κρίση να είμαστε εκ νέου σε θέση να δανειστούμε ως κράτος που είναι στην επενδυτική βαθμίδα.
«Τα κράτη μετά την πανδημία θα πρέπει μέσω κάποιας ενδεχομένως φορολογίας να προσπαθήσουν να μειώσουν το δημόσιο χρέος», εξήγησε.
Πότε θα δούμε την ανάκαμψη;
Με το παγκόσμιο ΑΕΠ να έχει υποστεί την μεγαλύτερη καθίζηση εν καιρό ειρήνης, η μετάβαση στην μετά πανδημία εποχή και το ερώτημα για το πότε θα αρχίσει η ανάκαμψη εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες.
«Θα εξαρτηθεί πολύ από τη ζημιά που άφησε η πανδημία στην οικονομία. Σκεφτείτε την πανδημία ως ένα τυφώνα ο οποίος έρχεται και καταστρέφει κάποια πράγματα. Μπορεί κάποιες επιχειρήσεις να έκλεισαν ή να κλείσουν δια παντός διότι δεν άντεξαν την κρίση.
Στην Κύπρο έχουμε αρκετές υπερδανεισμένες εταιρείες που πιθανώς να μην αντέξουν την κρίση από την άλλη σαν οικονομολόγοι λέμε καμιά φορά υπάρχει το λεγόμενο creative destruction δηλαδή έρχεται ένα κύμα και διώχνει εταιρείες οι οποίες ήταν της παλιάς σχολής και κάνει χώρο για νέες δραστηριότητες πχ να δουλεύουμε από σπίτι, την αλλαγή συνηθειών των καταναλωτών να ψωνίζουν διαδικτυακά ανοίγει κάποια παράθυρα ευκαιρίας τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν μια δυναμική ανάπτυξη», ανέφερε.
Χρειάζονται αντανακλαστικά
Συνεπώς αν και δεν είναι όλα μαύρα πολλά θα εξαρτηθούν από τα αντανακλαστικά της οικονομίας μας στο σύνολο της και την προσαρμογή της στη μετά-πανδημία εποχή. Ιδιαίτερα αν λάβει υπόψη κανείς, το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μια ανοιχτή οικονομία που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι κάνουν οι εταίροι της.
Ο κ. Κληρίδης φέρνει συγκεκριμένα παραδείγματα που σχετίζονται κυρίως με τον τομέα του τουρισμού.
«Στην Ευρώπη αν η Αγγλία δεν ξεπεράσει γρήγορα την πανδημία τότε ο τουρισμός μας θα πληγεί. Επιπλέον είναι το ζήτημα του ρωσικού εμβολίου. Θα αναγνωρίζουμε αυτούς που εμβολιάστηκαν με το ρωσικό εμβόλιο για να μπορούν να ταξιδέψουν; Η ρωσική αγορά είναι πολύ σημαντική για την Κύπρο. Τον τουρισμό γενικότερα σε κάποια στιγμή θα πρέπει να τον προσαρμόσουμε εξαιτίας της αλλαγής των συνηθειών των καταναλωτών. Παλιά βλέπαμε αρκετούς τουρίστες να κάνουν μικρότερες αποδράσεις 3-4 φορές το χρόνο. Τώρα υπάρχει η τάση για μεγαλύτερης διάρκειας διακοπές για να μην χρησιμοποιούν ιδιαίτερα οι Ευρωπαίοι τα αεροπλάνα εξαιτίας των επιπτώσεων στο περιβάλλον», ανέφερε ο Μάριος Κληρίδης.
Οι κυπριακές τράπεζες
Ο έμπειρος οικονομολόγος με μεγάλη πείρα στα χρηματοοικονομικά, διακρίνει μια επιθετική τάση από πλευράς κυβέρνησης προς τις τράπεζες και αναφέρεται βεβαίως στο ζήτημα της αναστολής δόσεων αλλά κυρίως σε αυτό των εκποιήσεων.
«Στις τράπεζες έχουν μπει ξένοι επενδυτές μέσα οι οποίοι μέχρι στιγμής χάνουν αρκετά χρήματα και έχουν έρθει ξένοι και αγοράζουν προβληματικά δάνεια. Οι συχνές αλλαγές νομοθεσιών για τις εκποιήσεις κτλ αποθαρρύνουν αυτούς τους επενδυτές και δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ποτέ ότι μέρος των ζημιών αυτών χτυπούν και τους καταθέτες. Αυτό το κομμάτι ξεφεύγει από το δημόσιο διάλογο. Αν είμαι πολύ αυστηρός και απαγορευτικός για το τι μπορούν οι τράπεζες να κάνουν τότε μπορεί άθελα μου να δημιουργήσω συστημικό κίνδυνο γιατί δεν καταλαβαίνω τι κάνω», ανέφερε τονίζοντας την ανάγκη να προσευχθεί ιδιαίτερα το όλο ζήτημα.
Επιπλέον τόνισε την ανάγκη να υπάρξει ισορροπία και σε ότι αφορά την αναστολή δόσεων την οποία αρκετοί χωρίς να έχουν επηρεαστεί ουσιαστικά τα εισοδήματα τους εκμεταλλεύονται για σκοπούς κατανάλωσης ή για σκοπούς ρευστότητας σε αυτή την αβέβαιη συγκυρία.
«Επειδή έχουμε τον συνδυασμό υπερδανεισμένων νοικοκυριών, εταιρειών και κράτους θέλει πολλή ισορροπία να μην το παρακάνουμε και να έχουμε πρόβλημα», κατέληξε.
