Του Νικόλα Ζαννέττου
12 Ιουλίου 2016. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποφασίζει υπέρ των Φιλιππινών μετά από μια σειρά προσφυγών που κατέθεσε σε σχέση με τις διεκδικήσεις της Κίνας στη Νότια Θάλασσα αλλά και της αμφισβήτησης του γεγονότος ότι οι Φιλιππίνες έχουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη η οποία ορίζεται στη βάση του δικαίου της θάλασσας. Η ιστορική αυτή απόφαση, τέθηκε τις τελευταίες μέρες στον δημόσιο διάλογο με αφορμή την απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ως μέτρο αντίδρασης στην τουρκική επιθετικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η Κίνα ισχυριζόταν ότι τα δικαιώματα της στη θάλασσα που βρίσκεται νοτίως των ακτών της είναι «ιστορικά» αγνοώντας τα εργαλεία που δίδει η σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας για την επίλυση των διαφορών. Μέχρι και σήμερα οι Φιλιππίνες καταγγέλλουν συχνά την παρουσία πολεμικών πλοίων στην ΑΟΖ τους. Το θέμα είχε σοβαρές διπλωματικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις καθώς συνδέθηκε με την ευρύτερη προσπάθεια ναυτικής επικράτησης της Κίνας στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή. Όπως φαίνεται και στον πιο κάτω χάρτη με την κόκκινη γραμμή, η Κίνα διεκδικεί σχεδόν το σύνολο της θαλάσσιας αυτής περιοχής.
Τρία χρόνια μετά την ιστορική νίκη των Φιλιππινών εναντίον της Κίνας στο διεθνές δικαστήριο, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα για τις Φιλιππίνες καθώς η απόφαση ήταν μεν μια θετική εξέλιξη, ωστόσο ουδέποτε η Κίνα την αναγνώρισε και την εφάρμοσε.
Έντονη αντίδραση από την Κίνα
Το ισχυρό κράτος, σε αυτή την περίπτωση η Κίνα, αντέδρασε έντονα στην απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου. Το Πεκίνο χαρακτήρισε «άτυχη», «άκυρη» και «αρρωστημένη» την απόφαση της Χάγης, ενώ παραβίασε όλα τα δικαιώματα των Φιλιππινών να ερευνήσει για φυσικούς πόρους στην ΑΟΖ της και παραβίασε τους κανόνες σε σχέση με το ψάρεμα. Παράλληλα πολεμικά σκάφη και σκάφη των αρχών ασφαλείας της Κίνας παραβιάζουν κατά καιρούς την ΑΟΖ των Φιλιππινών, στέλνοντας το μήνυμα ότι ο ισχυρός δεν καταλαβαίνει από διεθνές δίκαιο.
Πώς μπορεί το αδύνατο κράτος να υπερασπίσει τον εαυτό του;
Ο παγκοσμίου φήμης νομικός σύμβουλος Paul Reichler κλήθηκε στο παρελθόν να απαντήσει αυτό το ερώτημα. Η απάντηση του είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα καθώς αυτό που προτείνει τέθηκε στον δημόσιο διάλογο από τον Κύπριο Νομικό Μάριο Ηλιάδη στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση.
«Πρέπει το αδύναμο μέρος να ενώσει δυνάμεις με άλλα κράτη που έχουν κοινά ή παρόμοια συμφέροντα στο να πιεστεί η Κίνα να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο και της αποφάσεις του διεθνούς δικαστηρίου ώστε να σεβαστεί ο ισχυρός τα κυριαρχικά δικαιώματα των αδυνάτων. Νομίζω ότι η Κίνα είναι τόσο μεγάλη και τόσο ισχυρή, που μόνο μια ομάδα κρατών που ενεργούν από κοινού θα μπορούσε να την αντιμετωπίσει», απάντησε ο Paul Reichler.
Kάτι αντίστοιχο πρότεινε και ο Μάριος Ηλιάδης λέγοντας πως θα πρέπει η Λευκωσία να διερευνήσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Ελλάδα για να γίνει μια από κοινού παραπομπή της Τουρκίας στο διεθνές δικαστήριο.
Δεν αξιοποιήθηκε πολιτικά
Ακόμα και με την απόφαση στο χέρι, η σημερινή κυβέρνηση των Φιλιππινών, ενέδωσε στην Κίνα δίνοντας άδειες σε κινεζικά πλοία να ψαρεύουν εντός της ΑΟΖ της, με αντάλλαγμα οικονομική στήριξη και δάνεια από το Πεκίνο. Η Κυβέρνηση του Ντουτέρτε κατηγορείται πως δεν έκανε αρκετά για να διεκδικήσει αυτά που κατοχυρώνει η απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου και κάπου εδώ τίθεται το ερώτημα, κατά πόσο με τέτοια απόφαση στο χέρι, ένα μικρό και αδύναμο κράτος μπορεί να αποκομίσει οφέλη στη συνέχεια.
Συνεπώς το μάθημα από εδώ είναι πως ακόμα και με μια θετική απόφαση υπέρ της Κύπρου, θα πρέπει να υπάρχει έτοιμο πλάνο διαχείρισης της μελλοντικά. Διαφορετικά θα είναι άλλο ένα χαρτί, χωρίς ουσιαστική ισχύ….
