Του Νικόλα Ζαννέττου
Σε εξέλιξη βρίσκεται από πλευράς Ηνωμένων Εθνών η χαρτογράφηση της κατάστασης και βολιδοσκόπηση των εμπλεκομένων μερών στο κυπριακό ώστε να οδηγηθούμε σε άτυπη πενταμερή διάσκεψη σύντομα δηλώνει ο Υπουργός Εξωτερικών. Σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο AlphaNews.live ο Νίκος Χριστοδουλίδης κλήθηκε να σχολιάσει το νέο περιβάλλον που δημιουργείται στο κυπριακό μετά την εκλογή Τατάρ στα κατεχόμενα και την επιμονή της τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών, υποστηρίζοντας πως από τη στιγμή που ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών και το Συμβούλιο Ασφαλείας μιλούν για λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, δεν μπορεί να συζητηθεί κάτι διαφορετικό. Απαντά για τις επικρίσεις τόσο για τον ίδιο όσο και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη περί “διδύμου της καταστροφής”, αλλά και για το πόσο ευέλικτη μπορεί να είναι η ε/κ πλευρά στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Αυτούσια η συνέντευξη
-Aκούσαμε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να λέει ότι οι τουρκικές προκλητικές και παράνομες ενέργειες, η τελευταία ήταν η ανανέωση της Navtex του Barbaros, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για να συμμετέχουν όλα τα μέρη σε ένα αποτελεσματικό διάλογο για το κυπριακό. Αυτό γιατί η πλευρά μας δεν πρόκειται να πάει σε διαπραγματεύσεις όσο γίνονται όλα αυτά;
Η αναφορά του Προέδρου έχει να κάνει με την ίδια την έκκληση του ΓΓ για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος το οποίο θα σπρώξει θετικά πάντοτε σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την επίλυση του κυπριακού. Είναι ξεκάθαρο το κάλεσμα του ΓΓ προς όλες τις κατευθύνσεις και στις επιστολές που έστειλε στους δύο ηγέτες, αυτή είναι και η θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών όπως τη βλέπουμε να διατυπώνεται. Απ’ εκεί και πέρα λόγω και της συνάντησης των δύο ηγετών, βλέπουμε σιγά σιγά τα Ηνωμένα Έθνη να επιχειρούν τη χαρτογράφηση της κατάστασης πραγμάτων ώστε να δουν πως μπορούμε να οδηγηθούμε σε μια άτυπη πολυμερή συνάντηση αντικείμενο της οποίας θα είναι η επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
-Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή, που έχει δηλώσει ότι δεν θα πάει σε διερευνητικές επαφές με την Τουρκία εξαιτίας των όσων κάνει με το Oruc Reis για το κυπριακό θα πάει σε ένα διάλογο με την Τουρκία;
Δεν μπορώ να απαντήσω εκ μέρους της Ελλάδας, αλλά μπορώ να σας πω μέσα από τις συζητήσεις που έχουμε ότι η Ελλάδα δεν θα αποτελέσει το εμπόδιο για την ουσιαστική επανέναρξη συνομιλιών σε σχέση με την επίλυση του κυπριακού. Τα δύο θέματα είναι διαφορετικά υπό την έννοια ότι εκεί, υπήρξε μια συναντίληψη ανάμεσα στους δύο, την οποία η Τουρκία δεν σεβάστηκε αφού βλέπουμε τις παράνομες ενέργειες του Oruc Reis.
-Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν. Επιβεβαιώθηκε ότι ο κ. Τατάρ και η Άγκυρα βλέπουν αλλού. Δύο κράτη, συνομοσπονδία ακούσαμε… Πέθανε η ομοσπονδία μας λένε. Τι θα γίνει αν την άτυπη πενταμερή επαναλάβουν τα ίδια;
Βλέπω και ακούω πολλές ανησυχίες οι οποίες είναι δικαιολογημένες σε σχέση με τις προσεγγίσεις του κ. Τατάρ όπως αυτές ειδικότερα εκδηλώνονται μέσα από δημόσιες δηλώσεις. Θέλω να ξεκαθαρίσω με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν τίθεται θέμα αλλαγής της συμφωνημένης βάσης λύσης του κυπριακού. Όχι μόνο γιατί εμείς ως ένα από τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη δεν αποδεχόμαστε κάτι τέτοιο, αλλά γιατί και το ίδιο το Συμβούλιο Ασφαλείας το περιεχόμενο της όποιας λύσης ή το περιεχόμενο θα πρέπει να επιβεβαιωθεί μέσα από σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεν αποδέχεται κάτι τέτοιο. Το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ. Για παράδειγμα υπάρχει ο χρηματοδοτικός κανονισμός για την Τ/κ κοινότητα που παρέχεται και με την έγκριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 2006 ο οποίος λέει για παράδειγμα ότι η οικονομική βοήθεια που δίνεται προς τους Τ/κ είναι για να ενισχύσει το στόχο της επίλυσης του κυπριακού στο πλαίσιο της συμφωνημένης λύσης που είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Τώρα ο κ. Τατάρ δημόσια και η Τουρκία ακούμε διάφορα για το τι επιδιώκουν. Αλλά θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να αλλάξει ο επιδιωκόμενος στόχος σε σχέση με την επίλυση του κυπριακού.
-Δεν θα έπρεπε όμως να καταστεί σαφές ακόμα και πριν την άτυπη πενταμερή διάσκεψη νοουμένου ότι είναι υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Συνεπώς εμείς συμφωνήσαμε να πάμε ενώ ο κ. Τατάρ μας λέει ότι θέλει να συζητήσει κάτι άλλο;
O ίδιος ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών στις επιστολές του προς τους δύο ηγέτες μέσα από τη διατύπωση και το περιεχόμενο των επιστολών είναι ξεκάθαρος ποιος είναι ο επιδιωκόμενος στόχος και σας λέω την πτυχή του Συμβουλίου Ασφαλείας που δεν την ακούμε συχνά στην Κύπρο. Η οποιαδήποτε μορφή λύσης θα πρέπει να επιβεβαιωθεί μέσα από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και κανένα μέλος και ειδικά μόνιμο μέλος δεν έχει διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο. Τα λέω αυτά όχι γιατί θέλω να υποβαθμίσω τη σημασία των δηλώσεων του κ. Τατάρ και της Τουρκίας ή τις δυσκολίες που υπάρχουν αλλά είναι ένα θέμα που είναι εκτός συζήτησης.
–O Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετά τη συνάντηση είπε ότι όταν έθεσε το ζήτημα της Αμμοχώστου στον κ. Τατάρ, εκείνος του έθεσε το ζήτημα των υδρογονανθράκων. Είναι αυτός ένας τρόπος που ενδεχομένως θα χρησιμοποιούσε η τουρκική πλευρά για να διαπραγματευτεί το ζήτημα της Αμμοχώστου;
Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό. Έχει ακουστεί και στο παρελθόν αυτού του είδους η προσέγγιση από πλευράς Τουρκίας το οποίο είναι θέμα εκτός συζήτησης. Το θέμα της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου πέραν των ψηφισμάτων που υπάρχουν είναι μέρος και του πλαισίου του ΓΓ, αγγίζει την πτυχή του εδαφικού. Απ’ εκεί και πέρα το θέμα των υδρογονανθράκων και γνωρίζετε πολύ καλά και θα σας παραπέμψω και σε δηλώσεις που γίνονταν και στις συζητήσεις ακόμα και στο Κραν Μοντάνα δεν τέθηκε γιατί πολύ απλά υπάρχουν συγκλίσεις οι οποίες επαναβεβαιώθηκαν στη συνάντηση των δύο ηγετών. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει προχωρήσει σε συγκεκριμένες εισηγήσεις και προτάσεις για να αντιμετωπιστούν οι όποιες ανησυχίες των Τ/κ. Άρα δεν μπορούμε να βλέπουμε τα δύο θέματα στην ίδια ζυγαριά.
-Έκτοτε όμως μεσολάβησε ήδη ένα παράνομο βήμα της Τουρκίας στην περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων και διερωτάται κανείς αν είμαστε διατεθειμένοι προκειμένου να σταματήσουν αυτά τα βήματα, να δώσουμε εμείς κάτι προ της λύσης στο θέμα των υδρογονανθράκων.
Γίνονται ενέργειες για αυτή τη σοβαρότατη παραβίαση στην περίκλειστη πόλη, όλα αυτά που γίνονται στην ΑΟΖ της Κύπρου, προσπάθειες μέσα από τη δημιουργία τετελεσμένων να αλλάξει ο επιδιωκόμενος στόχος. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον κόσμο η πάροδος του χρόνου δημιουργεί νέα τετελεσμένα τα οποία δεν μπορούν παρά να δυσκολεύουν την επίτευξη λύσης στο κυπριακό. Μια ματιά στην ιστορία των διαπραγματεύσεων θα δούμε ότι το τι συζητούσαμε το 1980 δεν έχει καμία σχέση με τα θέματα που συζητούσαμε το 2017.
-Μα ακόμα και στο Μον Πελεράν κύριε Υπουργέ, συζητούσαμε για την Μόρφου και δίναμε αγώνα, τώρα φαίνεται θα κληθούμε να δώσουμε αγώνα για την Αμμόχωστο…
Έχουν σχέση αλλά είναι πολύ περισσότερα τα θέματα που δημιουργούνται και χρίζουν επίλυσης με την πάροδο του χρόνου. Άρα είναι σημαντικό και ευελπιστούμε και σας είπα και προηγουμένως ότι τα Ηνωμένα Έθνη ήδη έχουν αρχίσει τη χαρτογράφηση των επόμενων βημάτων για το πως μπορεί να συγκληθεί αυτή η άτυπη συνάντηση θα υπάρξουν επαφές πολύ σύντομα έτσι ώστε να δούμε πως δημιουργούνται αυτές οι προοπτικές για να γίνει αυτή η άτυπη συνάντηση και απ’ εκεί η επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών.
-Περιμένουμε κάτι το επόμενο διάστημα, τις επόμενες μέρες η κ. Λουτ ίσως, κάποια επαφή;
Θεωρώ ότι οι επαφές θα αρχίσουν αμέσως όχι κατ’ ανάγκη με επισκέψεις γιατί έχουμε και το θέμα με την πανδημία, αλλά μέσα από επικοινωνίες με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
-Είναι εφικτό κάποιος να πιστεύει ότι σήμερα μπορούμε να επιστρέψουμε στο σημείο που διακόπηκαν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντάνα; Εδώ μας λένε ότι δεν θέλουν καν τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
Υπάρχει ένα κεκτημένο της διαπραγματευτικής διαδικασίας, ειδικότερα της τελευταίας, που δεν υπήρξε ποτέ προηγουμένως. Είναι για αυτό που λέμε ότι φτάσαμε τόσο κοντά στο Κραν Μοντάνα. Μέρος αυτού του κεκτημένου είναι το πλαίσιο του ΓΓ των ΗΕ ο οποίος ήρθε στο Κραν Μοντάνα στις 30 Ιουνίου συναντήθηκε με όλα τα μέρη και το βράδυ μίλησε ξεκάθαρα ποια είναι τα θέματα εκείνα που αν επιτευχθεί συμφωνία ή συναντίληψη θα φτάσουμε σε σημείο μη ανατροπής της ενδεχόμενης λύσης. Μπορώ να σας πω ότι και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ο ΓΓ αλλά και εμείς θεωρούμε ότι η διαπραγμάτευση θα ξεκινήσει από εκεί γιατί αντιλαμβάνεστε ότι αν χαθεί αυτό το κεκτημένο μιλάμε για μια προσπάθεια η οποία όχι μόνο χρονικά θα τραβήξει για πάρα πολύ ενδεχομένως να μην είναι εφικτό και να επιτευχθούν και συγκλίσεις οι οποίες επιτεύχθηκαν και στο παρελθόν.
-Σε ότι αφορά το θέμα των εγγυήσεων και των τουρκικών στρατευμάτων αν παρατηρήσουμε το πως συμπεριφέρεται η Τουρκία τα τελευταία 3 χρόνια μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα θα έλεγε κανείς ότι αναμένεται ακόμα πιο δύσκολη μάχη για εκείνα τα θέματα που κατά την ε/κ πλευρά ήταν εκείνα που οδήγησαν στο ναυάγιο…
Την ίδια στιγμή ήταν εκείνα που δεν επέτρεψαν τη λύση αλλά ήταν και εκείνα που στην ουσία συζητήθηκαν για πρώτη φορά από την έναρξη διαπραγματεύσεων το 1976. Δηλαδή συζητήσαμε με την Τουρκία και τον ΓΓ στο τραπέζι αυτή την πτυχή. Είναι θετικό ότι γίνεται αντιληπτό από τη διεθνή κοινότητα και η συμπεριφορά της Τουρκίας όπως τη βιώνουμε τα τελευταία 3 χρόνια ενισχύει τη δική μας θέση και την ανάγκη όπως η Τουρκία δεν έχει εγγυητικά ή άλλα δικαιώματα στη μετά τη λύση του κυπριακού περίοδο. Είδαμε τι έγινε στην εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές. Δεν είναι μόνο το θέμα της παρέμβασης και της παρουσίας στρατευμάτων…είδαμε τι έγινε σας παραπέμπω στις δηλώσεις του κ. Ακιντζί και είδε και το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.
-Θα είμαστε πιο ευέλικτοι σε αυτό το θέμα αυτό;
Αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχουν όρια στα οποία μπορείς να είσαι ευέλικτος, σίγουρα η λύση του κυπριακού απαιτεί συμβιβασμό απ’ όλα τα μέρη αλλά την ίδια στιγμή υπάρχουν και όρια. Στη δική μας περίπτωση υπάρχει και μια άλλη διάσταση που αφορά το γεγονός ότι είμαστε κράτος-μέλος της ΕΕ με συγκεκριμένες υποχρεώσεις και με ένα συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο πρέπει να λειτουργούμε. Απ’ εκεί και πέρα ας ελπίσουμε ότι θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και ο καθένας θα κριθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
-Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων κυρίως στα social media που το τελευταίο διάστημα αναφέρεται στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και σε εσάς προσωπικά ότι είστε υπαίτιοι για την αρνητική πορεία των πραγμάτων στο κυπριακό, στην ΑΟΖ και εν ολίγοις ότι ήταν οι δικές σας αποφάσεις, εκτιμήσεις που οδήγησαν τα πράγματα εδώ που βρισκόμαστε. Πως απαντάτε;
Να ξεκινήσω λέγοντας ότι η οποιαδήποτε κριτική είναι καλοδεχούμενη, δεν μπορούμε να συμφωνούμε όλοι σε όλα τα θέματα. Απ’ εκεί και πέρα για σκοπούς της συζήτησης μας να δεχθώ αυτούς τους ισχυρισμούς. Για το τι γίνεται στην Ελλάδα, φταίει η Ελλάδα; Για το τι γίνεται στη Συρία, φταίει η Συρία; Το τι κάνει η Τουρκία στη Λιβύη φταίει η Λιβύη; Για το τι κάνει στο Ιράκ φταίει το Ιράκ; Για όλη αυτή τη συμπεριφορά της Τουρκίας, που είναι η πρώτη φορά αν θέλετε, στην περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της Τουρκίας που βλέπουμε μια τέτοια συμπεριφορά…απ’ εκεί και πέρα αν ήταν εφικτό να επιτευχθεί μια λύση στο Κραν Μοντανά, με την οποία θα καταργούνταν οι εγγυήσεις και θα υπήρχε αποχώρηση του τουρκικού στρατού, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας που ήταν ο επικεφαλής της διαπραγμάτευσης ως ηγέτης της ε/κ κοινότητας, αν μπορούσε να επιτύχει κάτι δεν θα το έφερνε ενώπιον του κυπριακού λαού; Θα υπήρχε για οποιοδήποτε ε/κ πολιτικό σημαντικότερη επιτυχία στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας να πετύχει μια τέτοια λύση; Επαναλαμβάνω η κριτική είναι καλοδεχούμενη, είδατε και το θέμα της επικράτησης του κ. Τατάρ και τι έγινε, σκεφτείτε κάποιοι να θεωρούν ότι για αυτή την εξέλιξη φταίει η ε/κ πλευρά…
-Να πάμε και στα ευρωπαϊκά ζητήματα. Το αμέσως επόμενο διάστημα περιμένουμε κάτι σε εκείνη την προσπάθεια για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για όσα κάνει στην κυπριακή ΑΟΖ νοουμένου ότι δεν έχουν αρθεί αυτές οι προκλήσεις και ενώ είχαμε φτάσει στο σημείο εντός πολλών εισαγωγικών να εκβιάζουμε την ΕΕ με βέτο για τη Λευκορωσία…και αν έχουμε εξελίξεις στο κυπριακό;
Να ξεκινήσω με το κυπριακό λέγοντας ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει σημαντική εμπλοκή της ΕΕ, γιατί κακά τα ψέματα στην προηγούμενη διαπραγματευτική διαδικασία η συμμετοχή της ΕΕ στη συζήτηση και των εσωτερικών και των εξωτερικών πτυχών ήταν καθοριστικής σημασίας στο να επιτευχθούν συγκλήσεις οι οποίες δεν επιτεύχθηκαν στο παρελθόν. Η ΕΕ είναι μια διακυβερνητική ένωση όπου τα κράτη πρώτο στόχο έχουν να εξυπηρετήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα και δεν νομίζω κανείς να πιστεύει ότι η Τουρκία δεν είναι σημαντική χώρα, δεν είναι στρατηγικής σημασίας χώρα και από οικονομικής και από πολιτικής άποψης. Εμείς επιχειρήσαμε στην ΕΕ να εξασφαλίσουμε ομόφωνες αποφάσεις. Για πολλά χρόνια οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονταν στην ΕΕ ήταν με μονομερείς αν θέλετε αποφάσεις χρησιμοποιώντας την ιδιότητα του κράτους μέλους, αξιποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα, διότι αντιλαμβάνεστε ότι τα διαθέσιμα μέσα που έχουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία είναι περιορισμένα οδηγηθήκαμε στα συμπεράσματα του Οκτωβρίου τα οποία δεν θα ήταν εφικτό να εξασφαλιστούν χωρίς την προηγούμενη μας συμπερφορά και στο θέμα της Λευκορωσίας και σε πολλά άλλα θέματα. Συζητήθηκε για 9 ώρες την τελευταία φορά το θέμα της Τουρκίας και η ΕΕ ξεκάθαρα ήρθε μπροστά με μια πολιτική που και εμείς δημόσια διττή προσέγγιση προς την Τουρκία ότι είναι έτοιμη να προσφέρει μια θετική ατζέντα στην Τουρκία αν και εφόσον η Τουρκία ανάμεσα σε άλλα τερματίσει τις παράνομες ενέργειες της στην Κύπρο. Οφείλω να πω ότι έκτοτε μετά τα συμπεράσματα βλέπουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο να ενισχύεται ο εκνευρισμός προς τη συμπεριφορά της Τουρκίας. Είδατε τι έγινε με το θέμα της επίσκεψης του Γερμανού Υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία, είδατε τις δημόσιες δηλώσεις Τσαβούσογλου και την ΥΠΕΞ της Σουηδίας και από πλευράς ευρωπαίων αξιωματούχων. Υπάρχει τον Δεκέμβριο ένα ορόσημο. Εμάς δεν είναι αυτοσκοπός μας μέχρι τον Δεκέμβριο να μην υπάρχουν θετικές εξελίξεις για να οδηγηθούμε σε κυρώσεις ή άλλες αποφάσεις. Ο στόχος μας μέχρι εκείνη την ημερομηνία η Τουρκία να τερματίσει τις παράνομες της ενέργειες. Αυτός είναι ο στόχος και γίνεται προσπάθεια, δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή αισιόδοξες προβλέψεις ή εκτιμήσεις αλλά εμείς πραγματικά ευελπιστούμε ότι μέχρι τον Δεκέμβριο θα υπάρξουν τέτοιες εξελίξεις οι οποίες δεν θα οδηγήσουν στην απόφαση μέτρων εναντίον της Τουρκίας αλλά τα δεδομένα θα είναι τέτοια που θα δύναται μια θετική προοπτική στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Από την Τουρκία εξαρτάται και μόνο ποιες θα είναι οι αποφάσεις τον Δεκέμβρη.
