Η νέα κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκία λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις. Πρώην Αμερικανός Πρέσβης στην Άγκυρα, δηλώνει στους Financial Times, ότι πρόκειται για ζήτημα το οποίο πλέον μπορεί να επιλυθεί μόνο σε επίπεδο Ερντογάν και Τραμπ. Γράφεται επίσης ότι πρόκειται ουσιαστικά για ενέργειες του Τούρκου Προέδρου, οι οποίες στοχεύουν εν τέλει στην έκδοση του Φεντουλάχ Γκιουλέν, στα πλαίσια μιας ανταλλαγής κρατουμένων.
To χρονικό
Όλα άρχισαν την περασμένη βδομάδα όταν υπάλληλος του αμερικανικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, συνελήφθη με την κατηγορία ότι συνδέεται με το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί για το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016. Η ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών, αυξήθηκε λόγω της αμερικανικής υποστήριξης στην κουρδική οργάνωση YPG στη Συρία, την οποία η Άγκυρα θωρεί ως τον συριακό βραχίονα του PKK.
Η αμερικανική διπλωματική αποστολή στην Τουρκία, ανακοίνωσε την Κυριακή ότι ανέστειλε όλες τις υπηρεσίες έκδοσης θεωρήσεων εισόδου (visa) εκτός των θεωρήσεων μετανάστευσης στις διπλωματικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην Τουρκία, με το επιχείρημα ότι θέλει να επανεκτιμήσει τη δέσμευση της Τουρκίας προς το προσωπικό της.
Ακολουθούν τα απαντητικά μέτρα της Άγκυρας, η οποία ανακοίνωσε την αναστολή έκδοσης θεωρήσεων εισόδου για Αμερικανούς, με εξαίρεση μόνο τις βίζες για μετανάστες. Όμως, οι τουρκικοί περιορισμοί κατά τα φαινόμενα πηγαίνουν παραπέρα από εκείνους που ανακοινώθηκαν από την Ουάσιγκτον, καθώς θα εφαρμοστούν «στις βίζες που καταχωρούνται σε διαβατήρια, στις ηλεκτρονικές βίζες και στις βίζες που εκδίδονται στα σύνορα», πέραν των θεωρήσεων εισόδου που εκδίδονται στις τουρκικές διπλωματικές αποστολές στις ΗΠΑ, σύμφωνα με μια ανακοίνωση της τουρκικής πρεσβείας στην αμερικανική πρωτεύουσα.
“Η κίνηση της Τουρκίας ουσιαστικά κλείνει τα σύνορά της σε όλους τους Αμερικανούς πολίτες από τις ΗΠΑ ή αλλού -εκτός αν μπορούν να αποκτήσουν διπλωματική βίζα”, σημειώνει με νόημα η βρετανική εφημερίδα Guardian προλειαίνοντας το έδαφος, τυπικά, για την θρυλούμενη, εδώ και καιρό, γεωπολιτική και διπλωματική στροφή του Ερντογάν από… Δυσμάς προς Ανατολάς.
Το μεσημέρι της Δευτέρας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε τον αναπληρωτή πρεσβευτή των ΗΠΑ στη χώρα και του ζήτησε να τερματιστεί η διαμάχη με την παροχή βίζας στους Τούρκους πολίτες, όπως ανέφεραν πηγές από το υπουργείο.
Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, ο αναπληρωτής πρεσβευτής ενημερώθηκε ότι η αναστολή παροχής θεωρήσεων εισόδου στις ΗΠΑ για τους Τούρκους πολίτες προκαλεί «ανώφελες εντάσεις» και θα πρέπει να αναθεωρηθεί. Επίσης πρόσθεσαν ότι ο Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Αμερικανό πρεσβευτή χθες Κυριακή.
Στο μεταξύ ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ εξέφρασε την ελπίδα ότι οι ΗΠΑ θα αναθεωρήσουν την απόφασή τους, η οποία ελήφθη μετά τη σύλληψη την προηγούμενη εβδομάδα ενός Τούρκου εργαζόμενου στο αμερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο πρόσθεσε ότι η απόφαση για το αν θα απαγγελθούν κατηγορίες εναντίον του συλληφθέντα εργαζόμενου εναπόκειται στην τουρκική δικαιοσύνη.
«Το να δικάζουμε έναν Τούρκο πολίτη για ένα αδίκημα που διέπραξε στην Τουρκία είναι δικαίωμα μας. Υπό αυτό το πρίσμα ελπίζω ότι οι ΗΠΑ θα αναθεωρήσουν την απόφασή τους», επεσήμανε ο Γκιουλ μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο Haber.
Τί λέει ο Αμερικανός πρέσβης
Σε γραπτή του ανακοίνωση ο Αμερικανός Πρέσβης στην Άγκυρα, Τζον Μπας, αναφέρει ότι παρά τις προσπάθειές τους δεν κατάφεραν να βρουν αποδείξεις εναντίον του εργαζομένου τους ενώ δεν επιτράπηκε αρκετά στον εργαζόμενο της αμερικανικής πρεσβείας μετά τη σύλληψή του να συναντήσει τον δικηγόρο του. Αντίθετα οι τουρκικές αρχές ενημέρωναν τους δημοσιογράφους χωρίς να ενημερώσουν τον ύποπτο ή τον δικηγόρο του.
Ο Αμερικανός Πρέσβης διερωτάται εάν στόχος αυτών των συλλήψεων είναι πλήξουν τη συνεργασία με τις ΗΠΑ και κατά πόσο είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο ή πρέπει να περιμένουν και άλλες συλλήψεις εργαζομένων στην αμερικανική πρεσβεία. Δεν ήταν μια εύκολη απόφαση η αναστολή της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, δήλωσε ο Αμερικανός Πρέσβης Τζον Μπας, προσθέτοντας ότι προκαλεί θλίψη. Ωστόσο ανέφερε ότι οι συλλήψεις μπορεί να πλήξουν τις σχέσεις των δύο χωρών.
Ο Τζον Μπας επισημαίνει ότι αυτή η απόφαση δεν είναι απαγόρευση βίζας εναντίον των Τούρκων πολιτών αλλά αναστολή των αιτήσεων για νέες βίζες. Αναφέρει ότι εφόσον οι υπάρχουσες βίζες ισχύουν, μπορούν οι Τούρκοι πολίτες να ταξιδεύσουν στις ΗΠΑ και πως αν θέλουν οι Τούρκοι πολίτες να απευθυνθούν για βίζα σε άλλες πρεσβείες ή προξενεία των ΗΠΑ μπορούν να το κάνουν. Ο Αμερικανός Πρέσβης επισημαίνει ακόμη πως αντιλαμβάνονται ότι θα προκαλέσει προβλήματα στους ανθρώπους αυτή η απόφαση και εκφράζει την ελπίδα ότι δεν θα συνεχιστεί για πολύ.
Τι κρύβεται πίσω από τη συμπεριφορά του Ερντογάν;
Σύμφωνα με την Financial Times, οι οικογένειες των συλληφθέντων Aμερικανών πολιτών, υποστηρίζουν ότι στην ουσία οι δικοί τους άνθρωποι είναι όμηροι οι οποίοι θα αξιοποιηθούν προς ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των δύο χωρών. Ο Ερντογάν λένε, θα ζητήσει την έκδοση του Γκιουλέν ως αντάλλαγμα. Τον περασμένο μήνα σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο Ερντογάν ανέφερε σε μέλη της Αστυνομίας, ότι ενδεχομένως να προέβαινε σε μια ανταλλαγή κρατουμένων. Τον Αύγουστο υπέγραψε ένα διάταγμα, το οποίο καθιστά νόμιμη την ανταλλαγή ξένων κρατουμένων στις τουρκικές φυλακές, εις αντάλλαγμα Τούρκων οι οποίοι κρατούνται στο εξωτερικό.
