Που θα βρούμε τα λεφτά, αυτό είναι το ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι υποψήφιοι πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τους ψηφοφόρους, αλλά και τις αγορές που παρακολουθούν. Αρχή κάνουμε με τον υποψήφιο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, που ανακοίνωσε το οικονομικό του πρόγραμμα την εβδομάδα που μας πέρασε. Αναλύοντας τα 14 σημεία του προγράμματος, αυτό ποντάρει στην χρηματοδότηση από την ΕΕ, την αύξηση των εσόδων από την επιχειρηματικότητα και τη μείωση των δαπανών, ιδιαίτερα από σπατάλη από την κακοδιαχείριση. Ποντάρει επίσης σε έσοδα από την εξάλειψη της φοροδιαφυγής και δεσμεύεται για δημοσιονομική πειθαρχία, δηλαδή προϋπολογισμούς χωρίς ελλείμματα.
Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα υποψήφιου Πρόεδρου Νίκου Χριστοδουλίδη υποστηρίζει τις μειώσεις δαπανών αφού «μελετηθούν οι δαπάνες όλων των κρατικών υπηρεσιών». Μάλιστα θέτει χρονικό ορίζοντα τους πρώτους 6 μήνες διακυβέρνησης και ως πλαίσιο τις συστάσεις των εκθέσεων του Γενικού Ελεγκτή (Πολιτική 2, παράγραφός 2). Δηλαδή περιορισμό των απωλειών από πιθανή κακοδιαχείριση και αξιοποίηση τους για να ισορροπήσουν τα δημόσια οικονομικά. Θα έχει πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρων να δούμε ποια είναι αυτά τα ποσά ή αν πρόκειται απλά για υπερβολές όπως τις χαρακτήρισε ο ΟΑΥ. Με εξίσου μεγάλο ενδιαφέρων θα πρέπει να αναμένουμε και την αντίδραση των δημοσίων λειτουργούν μέσα σε αυτό το πλαίσιο καθώς ήδη εκφράζονται παράπονα για υπερβολικό έλεγχο από το Γενικό Ελεγκτή. Παράπονα, που μεταφράζονται σε παθητική στάση, έλλειψη πρωτοβουλίας (για να μην μπλέξουν) και μειωμένη απόδοση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το να αναχθούν οι συστάσεις του ο Γενικού Ελεγκτή στο βασικότερο εργαλείο δημοσιονομικής πειθαρχίας, θα είναι το πρώτο μεγάλο τεστ για τον Νίκο Χριστοδουλίδη αν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις.
Την ίδια ώρα, το πρόγραμμα Χριστοδουλίδη ποντάρει σε επιπλέον έσοδα μέσα από την ανάπτυξη μιας σειράς κλάδων στην οικονομία όπως οι καινοτόμες επιχειρήσεις στην ενότητα 6, οι πράσινες επιχειρήσεις στην ενότητα 7 και η τεχνολογία στην ενότητα 8, αλλά και ο τουρισμός και η ναυτιλία στις αντίστοιχες ενότητες που τις αφορούν. Τα επιπλέον έσοδα από αυτούς του τομείς θα είναι σίγουρα καλοδεχούμενα για τα ταμεία του κράτους, ωστόσο στην παρούσα συγκυρία ούτε σίγουρα είναι, ούτε και μπορούν να έχουν άμεσες αποδώσεις. Σε αυτό το σημείο, τα κράτη συνήθως κοιτάνε ξανά τις φορολογίες τους, τον αμεσότερο τρόπο να αυξήσουν τα έσοδα ώστε να διατηρήσουν ισορροπημένα δημόσια οικονομικά. Από το πρόγραμμα Χριστοδουλίδη, και τη ξεκάθαρη δέσμευση για προώθηση του τομέα επαγγελματικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (ενότητα 12), μπορούμε να συμπεράνουμε πως είναι τουλάχιστον επιφυλακτικός στην όποια αύξηση της εταιρικής φορολογίας. Ποντάρει ωστόσο στην αύξηση των φορολογικών εσόδων από τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και την πάταξη της φοροδιαφυγής (πολιτική 4). Το πρόβλημα με αυτό βέβαια είναι πως και αυτά θα χρειαστούν χρόνο να αποδώσουν σε αντίθεση με τις ανάγκες του κράτους που θα είναι αυξημένες λόγω της ανάγκης στήριξης των ευάλωτων ομάδων, όπως άλλωστε αναγνωρίζει και το πρόγραμμα Χριστοδουλίδη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επόμενη κυβέρνηση θα έχει δύο επιλογές μπροστά της: Είτε να αυξήσει τις φορολογίες ή να δώσει λιγότερη στήριξη στις ευάλωτες ομάδες από αυτή που θα επιθυμούσε να δώσει. Να δανειστεί για να κάνει μην χρειαστεί να αποφασίσει για τα δύο, δεν είναι στις επιλογές της, όχι γιατί υπάρχει δέσμευση για ισολογισμό, αλλά γιατί το κόστος δανεισμού δεν είναι τέτοιο που να το επιτρέπει. Θα κληθεί δηλαδή να απαντήσει και ο επόμενος πρόεδρος της Κύπρου, στο ίδιο ερώτημα που καλείται να απαντήσει η κ. Μελόνι στην Ιταλία και που απάντησε τη βδομάδα που μας πέρασε η Λιζ Τρας στο Λονδίνο: Που βρίσκω τα λεφτά σε περίοδο ακριβού δανεισμού; Ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό της πανδημίας και του πληθωρισμού και το ο Κανένας, δεν αποτελεί απάντηση. Σίγουρα δεν θα έπρεπε να είναι για τους ψηφοφόρους και σίγουρα όχι για τις αγορές.
