Κύπρος Νήσος, Ιστορία – Μνήμη - Πραγματικότητα.
Η ιστορία ξεδιπλώνεται, η μνήμη ζωντανεύει κι η πραγματικότητα αποτυπώνεται… Ένα ταξίδι στο χρόνο, μια περιδιάβαση στο πολυδιάστατο ιστορικό παρελθόν του νησιού μας, μέσα από την μεγάλη έκθεση του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή.
Γιάννης Τουμαζής, Διευθυντής Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, Επιμελητής
Το 2024 είναι η χρονιά επετείων και ευχάριστων και τραυματικών. Η Τράπεζα Κύπρου συμπληρώνει 125 χρόνια παρουσίας στο νησί γόνιμης, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου συμπληρώνει επίσης 40 χρόνια δημιουργικής παρουσίας και βέβαια έχουμε και την επέτειο, την τραγική επέτειο της τουρκικής εισβολής. Έτσι αποφασίσαμε, το πολιτιστικό ίδρυμα να οργανώσουμε αυτή τη μεγάλη έκθεση, η οποία παρουσιάζει, αποτυπώνει με ένα συναρπαστικό, θα έλεγα τρόπο και για όλες τις ηλικίες την Κύπρο, το χαρακτήρα, την ταυτότητα, την πολυμορφία, αν θέλετε του νησιού μας, από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα.
«Κύπρος Νήσος», τον όρο αυτό διαβάζουμε στον Κώδικα 655, Γεωγραφία Πτολεμαίου, για να δανείσει στην έκθεση το όνομά της 19 αιώνες μετά…
«Ο τίτλος της (έκθεσης) προέρχεται από ένα πολύ σπάνιο χειρόγραφο του Κλαύδιου Πτολεμαίου, του 2ου αιώνα μ.Χ., που απεικονίζει ίσως την πρωιμότερη χαρτογραφική απεικόνιση της Κύπρου, είναι ένα σημαντικότατο έκθεμα», όπως αναφέρει ο κ. Τουμαζής.
«Δύο τέτοιοι κώδικες υπάρχουν στον κόσμο, ο ένας βρίσκεται στο Άγιον Όρος, στη Μονή Βατοπεδίου, η οποία ευγενώς μας το παραχώρησε.»
Το πολύτιμο αυτό έκθεμα ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Κύπρο όπου και θα φιλοξενείται μέχρι το τέλος Αυγούστου.
«Είναι μια έκθεση σε 5 πράξεις και εξελίσσεται γύρω από τον άνθρωπο, τον τόπο και τον χρόνο.»
«Χωρίσαμε την έκθεση και την οργανώσαμε σε 5 πράξεις γιατί θεωρούμε ότι η περιδιάβαση του επισκέπτη μέσα στην έκθεση είναι μια περιδιάβαση σε διαφορετικούς σταθμούς της ιστορίας της Κύπρου», εξηγεί η επιμελήτρια Δήμητρα Ιγνατίου.
«Στην πρώτη πράξη, το πρώτο πράγμα που αντικρίζει επισκέπτης όταν επισκέπτεται την έκθεση είναι ο κόσμος της Κύπρου παρατεταγμένος μπροστά του, αλλά ένας κόσμος άναρχος που δεν γνωρίζει χρονολογικά όρια, είναι το πώς οι διάφοροι τεχνίτες της πέτρας του πηλού του ξύλου ανά τους αιώνες φαντάστηκαν και αποτύπωσαν τους ανθρώπους της Κύπρου.»
Το αρχαίο συναντά το σύγχρονο και συμπράττουν για να αναδείξουν την κυπριακή μας ταυτότητα, από τη νεολιθική εποχή, μέχρι και σήμερα.
«Στη δεύτερη πράξη, μπαίνουμε λίγο πιο βαθιά σε ιστορικά θέματα και μιλάμε για την Ενιαία κυπριακή νησιωτικότητα. Είναι στην ουσία μια συλλογή τεκμηρίων, αντικειμένων και έργων τέχνης τα οποία αποτυπώνουν τις διάφορες πτυχές της κυπριακής ταυτότητας και εντοπιότητας και οργανώνονται σε 4 υποενότητες.»
Αξιοποιώντας αρχεία και συλλογές, αλλά και σε συνεργασία με τα δύο επιστημονικά κέντρα του τόπου και καλλιτέχνες του χτες και του σήμερα, συγκεντρώνεται ίσως για πρώτη φορά ένα ποικιλόμορφο υλικό που αφορά στην Κύπρο.
«Η τρίτη πράξη είναι η νεωτερικότητα και η Νεοϊδρυθείσα Κυπριακή Δημοκρατία. Τώρα πλέον παίρνουμε μια πιο χρονολογική γραμμή. Τώρα μιλάμε για το πώς εγκαθιδρύεται η Κυπριακή Δημοκρατία, με ποιες φιλοδοξίες και με ποια όνειρα υποδέχονται οι κάτοικοι του νησιού αυτή την εξέλιξη, την πολιτική, διοικητική και κοινωνική.»
«Το Κυπριακό Ινστιτούτο δημιούργησε ένα εξαιρετικό ψηφιακό πολυθέαμα, αφιερωμένο στο διεθνές αεροδρόμιο Λευκωσίας, που ήταν ένα έμβλημα του μοντερνισμού», αναφέρει ο κ. Τουμαζής, με την κ. Ιγνατίου να προσθέτει ότι «βοηθάει τον επισκέπτη να ταξιδέψει πίσω στην εποχή που το αεροδρόμιο Λευκωσίας ήταν σε λειτουργία και να μάθει, αλλά και να αφήσει και τις δικές του αναμνήσεις στο αποθετήριο που έχουμε σχεδιάσει.»
Κι έπειτα…περνάμε από το φως…στο σκότος, το ταβάνι χαμηλώνει και η ιστορία…ζωντανεύει…
«Η επόμενη πράξη είναι ίσως η πιο δύσκολη ονομάζεται τα δύσκολα χρόνια. Η καρδιά της έκθεσης, αφορά τα δύσκολα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας που ξεκίνησαν από το ’63-‘64 με τις δικοινοτικές ταραχές και έφτασαν στις τραγικές συνέπειες της εισβολής. Έχει φτιαχτεί ένα εμβυθιστικό περιβάλλον από τον Στάθη Μήτσιο, στο οποίο θεατής θα περάσει κάποιο χρόνο, / για να ζήσει όλα αυτά τα γεγονότα.»
«Μέσα σε 25 λεπτά εκτυλίσσεται μπροστά μας, πολύ παραστατικά όλη αυτή η δύσκολη ιστορία του τόπου μας», προσθέτει ο κ. Τουμαζής.
Χαράσσεται πλάι μας η πράσινη γραμμή…
Εγίναμεν πρόσφυγες…
«Τελειώνοντας προσπαθούμε να δώσουμε έτσι μια πιο ίσως αισιόδοξη νότα με τους αναστοχασμός στο μέλλον που έχουμε συγκεντρώσει κάποια έργα δημιουργών οι οποίοι φαντάζονται ή κάνουν ένα σχόλιο πάνω στο πώς θα εξελιχθεί το μέλλον του νησιού», αναφέρει η κ. Ιγνατίου.
Μπορείτε να περπατήσετε στα αχνάρια της Κύπρου Νήσος, στον χώρο του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τραπέζης Κύπρου στην παλιά Λευκωσία, από τις 10:00 το πρωί μέχρι τις 19:00 το απόγευμα, μέχρι και τις 30 Ιουνίου 2025.
«Φεύγοντας ευελπιστούμε ότι ο επισκέπτης θα έχει περάσει από διαφορετικές συναισθηματικές διακυμάνσεις και ότι θα είχε πάρει μαζί του στοιχεία γνώσης, αλλά και πληροφορίες που θα τον κάνουν να σκεφτεί ξανά, να εμπνευστεί και να επιστρέψει.»
